Δ.Ι.Σ και ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ (Β΄ΜΕΡΟΣ)

    Στο Α΄μέρος επικεντρώθηκα στη συγκρότηση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, για τη νομιμότητα της οποίας έννομο συμφέρον διαθέτει κάθε εν ενεργεία Μητροπολίτης, μέλος της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας (ΣτΕ 1983/2007, Νομοκανονικά Τεύχος 2/2007). Η Δ.Ι.Σ, λοιπόν, απαρτίζεται από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος ως πρόεδρο και από δώδεκα εν ενεργεία Μητροπολίτες, έξι από τις Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, έξι από τις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών. Η πάροδος τριετίας από τη λήψη των Μητροπολιτικών καθηκόντων ως προϋπόθεση για την κλήση ενός Μητροπολίτη στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο πλέον έχει καταργηθεί (Τρωιάνος – Πουλής σελ.297 υποσημείωση 8), ενώ απέχει των Συνοδικών του καθηκόντων όποιος Μητροπολίτης έχει καταδικαστεί τελεσιδίκως σε αργία και για όσο χρόνο διαρκεί η ποινή αυτή (άρθρο 7 του ισχύοντος Καταστατικού Χάρτη).

  Η Συνοδική περίοδος είναι ετήσια και διαρκεί από την 1η Σεπτέμβρη μέχρι την 31η Αυγούστου (αυτό είναι δηλαδή το εκκλησιαστικό έτος, ο καθορισμός του οποίου έχει τις ρίζες του στην εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου), η σύγκληση δε για την πρώτη συνεδρία διενεργείται κατά τη διάρκεια του πρώτου δεκαημέρου του Σεπτεμβρίου «κατόπιν εγγράφου προσκλήσεως του Μακαριωτάτου Προέδρου» (άρθρο 1 του Κανονισμού 2/1977). Η συμμετοχή στις εργασίες της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου κρίνεται υποχρεωτική και υπέρτερη των υποχρεώσεων που απορρέουν από το έργο  της διαποίμανσης της Μητρόπολης, όπως αναγράφεται ρητώς στον Κανονισμό περί εργασιών του διαρκούς διοικητικού οργάνου της Εκκλησίας της Ελλάδος (άρθρο 2 του Κανονισμού). Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας εξειδικεύει τη διάταξη αυτή ορίζοντας ότι «ο Μητροπολίτης δεν δύναται να επικαλεστεί νομίμως ως εύλογη αιτία παραιτήσεως από τα συνοδικά καθήκοντά του τις υποχρεώσεις του στην Ιερά Μητρόπολη που διαποιμαίνει, εφ’όσον οι υποχρεώσεις αυτές είναι οι συνήθεις και δεν συντρέχουν κάποια έκτακτα γεγονότα αντικειμενικής τάξεως που καθιστούν ιδιαιτέρως δυσχερές το έργο διαποιμάνσεως και διοικήσεως της συγκεκριμένης Ιεράς Μητροπόλεως» (ΣτΕ 1983/2007). Πάντως, σε περίπτωση απουσίας από τις εργασίες της συνόδου χωρίς άδεια και σε περίπτωση αδυναμίας εκπλήρωσης των συνοδικών καθηκόντων ο Κανονισμός περί εργασιών της Δ.Ι.Σ παραπέμπει στον Καταστατικό Χάρτη (άρθρο 8), ο οποίος ορίζει ότι όποιος χωρίς άδεια απουσιάζει από τις εργασίες της συνόδου επί ένα μήνα αντικαθίσταται, τηρουμένου πάντα του δικαιώματος ακρόασης του συγκεκριμένου Μητροπολίτη κατά τη γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, διότι πρόκειται για δυσμενή ατομική πράξη. Η προηγούμενη κλήση για ακρόαση συνιστά ουσιώδη τύπο της διαδικασίας, δηλαδή η τήρησή της ελέγχεται ακυρωτικά από το Συμβούλιο της Επικρατείας (Παναγιώτης Πουλής σελ.147). Επίσης, προβλέπεται η δυνατότητα παραιτήσεως από τα συνοδικά καθήκοντα με την προβολή «εύλογης αιτίας», για το υπόστατο της οποίας αποφασίζει η Δ.Ι.Σ.  Εκτός από αντικατάσταση συνέδρου, προβλέπεται σε κάποια σημεία του Κανονισμού και αποκλεισμός του από έναν αριθμό συνεδριών υπό προϋποθέσεις. Πιο αναλυτικά, αποβάλλεται μετά από απόφαση της Δ.Ι.Σ για μία μέχρι τρεις συνεδρίες ο Μητροπολίτης που θα προβεί σε αποχώρηση από τις εργασίες της Συνόδου λόγω διαμαρτυρίας (άρθρο 8 του Κανονισμού). Αποβολή συνέδρου από μία μέχρι τρεις συνεδρίες προβλέπεται και έπειτα από απόφαση του Προέδρου  μετά από ένδειξη ανάρμοστης συμπεριφοράς (άρθρο 17). Μορφές συμπεριφοράς που δύνανται να επισύρουν αποκλεισμό του συνέδρου αναλύονται στο άρθρο 18 του Κανονισμού και συμπυκνώνονται σε ενέργειες παρακωλυτικές προς τις εργασίες τις Συνόδου. Αποκλεισμός προβλέπεται και μετά από άρνηση υπογραφής των πρακτικών, που λογίζεται ως περιφρόνηση προς το Συνοδικό σώμα (άρθρο 21 του Κανονισμού).

  Οι αρμοδιότητες της Δ.Ι.Σ διαιρούνται για συστηματικούς λόγους σε διοικητικής, εκτελεστικής και δικαστικής φύσεως και συνοψίζονται κυρίως στο άρθρο 9 του ισχύοντος Καταστατικού Χάρτη. Κάποιες από αυτές είναι χαρακτηριστικά η επιμέλεια της εκτέλεσης των αποφάσεων του ανωτάτου διοικητικού οργάνου της Εκκλησίας της Ελλάδος, της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας δηλαδή, η διευθέτηση των συνήθης φύσεως εκκλησιαστικών ζητημάτων, η γνωμοδότηση για κάθε προς ψήφιση εκκλησιαστικό νόμο (η δυνατότητα αυτή και να παραλειφθεί από τον κοινό νομοθέτη δεν συνεπάγεται μειωμένο κύρος του νόμου που θα ψηφιστεί χωρίς τη γνωμοδότηση της Δ.Ι.Σ, αφού ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν είναι νόμος με αυξημένη τυπική ισχύ και στη διαδικασία ψήφισης νόμων, η οποία περιγράφεται στο Σύνταγμα, που είναι νόμος με αυξημένη τυπική ισχύ, δεν προβλέπεται πρότερη γνωμοδότηση του διαρκούς διοικητικού οργάνου της Εκκλησίας της Ελλάδος για την ψήφιση νόμων γενικά και δη εκκλησιαστικών), η παρακολούθηση του δογματικού περιεχομένου των βιβλίων των θρησκευτικών που συμπεριλαμβάνονται στη διδακτική ύλη των μαθητών μέχρι και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η έκδοση επίσημου δελτίου με τον τίτλο «ΕΚΚΛΗΣΙΑ» στο οποίο δημοσιεύονται κατά κύριο λόγο όλες οι πράξεις της Δ.Ι.Σ και της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας σε ορισμένες περιπτώσεις επί ποινή ακυρότητας.  Ως προς τις δικαστικές αρμοδιότητες της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, το Συμβούλιο της Επικρατείας απεφάνθη ότι πέρα από τις προβλεπόμενες στο νόμο για τα εκκλησιαστικά δικαστήρια, ν.5383/1932, δεν δικαιούται καμία περαιτέρω εμπλοκή σε συναφή θέματα (ΣτΕ 1983/1979).

(Βιβλιογραφία: Νομοκανονικά Τεύχος 2/2007, «Εκκλησιαστικό Δίκαιο» ΤΡΩΙΑΝΟΣ-ΠΟΥΛΗΣ εκδόσεις ΣΑΚΚΟΥΛΑ 2003, «Παραδόσεις Εκκλησιαστικού Δικαίου» ΤΡΩΙΑΝΟΣ εκδόσεις ΣΑΚΚΟΥΛΑ 1984, «Εισαγωγή στο Δημόσιο Δίκαιο και στους θεσμού» ΠΟΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ εκδόσεις ΣΑΚΚΟΥΛΑ 2010, https://www.amen.gr για την εικόνα)    

Παλιούρα Ελένη