Γαμήλιες πρακτικές, έθιμα και προεκτάσεις ανά τον κόσμο: Νότια Κορέα

 Η έννοια του γάμου, αλλά και των εθιμοτυπικών που ακολουθούνται κατά την τέλεσή του, αποδεικνύουν ότι αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική «πρακτική» για όλους τους λαούς ανά τον κόσμο. Δύο άνθρωποι θα «ενωθούν», με σκοπό να συνεχίσουν από κοινού τη ζωή τους, μέσα στα πλαίσια αμοιβαίας αγάπης, κατανόησης και αλληλεγγύης. Όλα αυτά εντάσσονται στα πλαίσια μίας ευρύτερης κοινωνικής κατασκευής, μέσω της οποίας διαμορφώνεται πληθώρα γαμήλιων εθιμοτυπικών, με άλλοτε κοινές και άλλοτε διαφορετικές –ανά τις φυλές της γης- σημασίες και πρακτικές. Με την πάροδο του χρόνου, μεγάλο κομμάτι της παγκόσμιας γαμήλιας κουλτούρας τείνει να διαφοροποιείται, μέσα στα πλαίσια της εξέλιξης και της διαφοροποίησης των ανθρώπινων σχέσεων. Μεγάλο ενδιαφέρον προκύπτει από την μελέτη των εθιμοτυπικών, αλλά και της ίδιας της έννοιας του γάμου σε ποικίλα πολιτισμικά πλαίσια.

Ο γάμος στη Νότια Κορέα τυγχάνει ιδιαίτερης σπουδαιότητας. Πλέον, είναι σύνηθες φαινόμενο οι γάμοι κατά τα δυτικά πρότυπα, μακριά από τις παραδοσιακές συνήθειες και ενδυμασίες.  Ωστόσο, το παραδοσιακό κορεατικό μοτίβο δεν έχει εκλείψει. Παλαιότερα οι γάμοι γινόντουσαν κυρίως μέσω συνοικεσίου. Ανάλογα με το κοινωνικό της status, η κάθε οικογένεια απεθυνόταν σε μία άλλη οικογένεια για τη σύζευξη των τέκνων τους. Αυτό γινόταν μέσω επιστολών, που ξεκινούσαν από την οικογένεια του γαμπρού ζητώντας την εκάστοτε νύφη από τους γονείς της. Η αλληλογραφία θα έληγε με τις ημερομηνίες και τις διευθετήσεις του γάμου. Πολλές φορές, ο γαμπρός και η νύφη δεν είχαν συναντηθεί πρωτύτερα της μέρας αυτής. Την παραμονή του γάμου, η οικογένεια του γαμπρού έστελνε στο πατρικό της νύφης, ένα στολιμένο κουτί, το οποίο στο εσωτερικό του είχε μεταξωτή επένδυση και το οποίο περιείχε, γραμμένους σε χαρτί, τους όρκους του γάμου. Επίσης, η οικογένεια του γαμπρού μεριμνούσε για την κατοικία των νεόνυμφων. Από την άλλη, η οικογένεια της νύφης έστελνε στο γαμπρό το γαμήλιο κοστούμι, όπως, επίσης, και δώρα για τους αδερφούς του. Η νύφη, ερχόμενη στο νέο της σπίτι, μπορούσε να φέρει μαζί της  προικιά, όπως υφαντά, σεντόνια κ.ά. 

Η ημέρα του γάμου χωριζόταν σε τρία στάδια. Στο πρώτο στάδιο, ο γαμπρός έφερνε στο σπίτι της νύφης ένα σκαλισμένο πελαργό, σύμβολο αγάπης, ευγένειες και καλής φήμης. Στο δεύτερο, το ζεύγος αντάλλασε  υποκλίσεις  ως ένδειξη αμοιβαίας αγάπης, ενώ στο τρίτο οι νυμφίοι μοιράζονταν κρασί από το ίδιο ποτήρι και πλέον θεωρούνταν παντρεμένοι. Η ενδυμασία της νύφης (χανμπόκ) είναι φτιαγμένη από βαμβάκι και  μετάξι, ενώ τα μανίκια είναι μακριά και πλατιά με δύο κόμπους στις άκρες τους. Είναι αρκετά συνιθισμένη σε αυτά, η παρουσία κεντημάτων που αναπαριστούν λουλούδια, ενώ η ενδυμασία των αντρών περιορίζεται κατά βάση σε ένα καλοραμμένο παραδοσιακό σακάκι. Έπειτα, αφού έρθει εις πέρας η γαμήλια τελετή, η οικογένεια της νύφης ετοιμάζει το γαμήλιο τραπέζι, προκειμένου να ευχαριστήσει όλους τους παρευρισκόμενους. Στο τραπέζι του γάμου είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα συναντήσει κανείς, διάφορες παραλαγές από σούπες με ρύζι και κίμτσι (κορεατικό έδεσμα με λάχανο και καρυκεύματα). Επίσης, δεν είναι σπάνιο φαινόμενο η ύπαρξη ζωντανής μουσικής, από γηγενή μουσικά σχήματα με κορεατικούς παραδοσιακούς ήχους.

    Ενδιαφέρον, εν συνεχεία, προκαλούν οι κοινωνικές προεκτάσεις γύρω από τις γαμήλιες πρακτικές. Σε παλαιότερες δεκαετίες, στα φτωχότερα στρώματα, τα κορίτσια συνήθως παντρεύονταν σε μικρές ηλικίες (12-14 ετών), ενώ τα αγόρια μετά τα 20 χρόνια. Στις ανώτερες τάξεις της Κορεατικής κοινωνίας συνέβενε ακριβώς το αντίθετο, με τα αγόρια να παντρεύονται (κατά βάση) στις μικρές ηλικίες, ενώ τα κορίτσια μετά τα 20. Αυτός ήταν και ο λόγος που στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα,οι γυναίκες είχαν πολύ συχνά μεγαλύτερη ηλικία από τους συζύγους τους. Για τις φτωχότερες οικογένειες, ο γάμος ενός κοριτσιού σήμαινε μειωμένα έξοδα από τη στιγμή του γάμου και μετά, καθώς οι ανάγκες της οικογένειας περιορίζονταν σε λιγότερα άτομα. Σε περιπτώσεις όπου δεν υπήρχαν αρσενικά τέκνα, ήταν αρκετά συχνό ο γαμπρός να ζει με την οικογένεια της νύφης (σώγαμπρος), προκειμένου να βοηθά τους γηραιούς πλέον γονείς της, χωρίς, όμως, να έχει πρόσβαση σε περαιτέρω περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας.  Στις πιο πλούσιες οικογένειες, όταν υπήρχε απουσία αρσενικού τέκνου, ήταν συχνή η «υιοθεσία» κάποιου ανηψιού, από κάποιον αδερφό ή (σπανιότερα) ξάδερφο, στον οποίο θα μεταβιβάζονταν και εν συνεχεία τα διάφορα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας.

Στις μέρες μας, πολλά στοιχεία εξ αυτών έχουν αλλάξει. Οι γάμοι γίνονται κατά βάση από ιδία βούληση του ζεύγους και όχι από συνοικέσια, τα οποία, όμως, δεν έχουν εκλείψει και σε πολλές περιπτώσεις κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Επιπλέον, ακόμα και σήμερα, οι έννοιες της κοινωνικής τάξης και του μορφωτικού επιπέδου ενέχουν σημαντικό ρόλο στη επιλογή συντρόφου σε μεγάλο κομμάτι της νοτιοκορεάτικης κοινωνίας, ενώ υπάρχει έντονο το φαινόμενο οι γονείς να θέλουν να έχουν λόγο σε αυτήν.

Πηγές

• Sorensen C., “Traditional Korean Family”, Modern Korean Society, New York, October 2015

• Yoon S., Wedding Customs in South Korea, School of Social Sciences, University of Rice, 200

• Arthur H. Lay, Marriage Customs of Korea, University of Oregon, 1913