Η εκκλησιαστική πολιτική του Ι.Καποδίστρια

Στην Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής στον Πόρο, την 30η Οκτωβρίου 1830 μ' επισημότητα έγινε η έναρξη των μαθημάτων του εκκλησιαστικού σχολείου με 15 μαθητές. Ο Κυβερνήτης Καποδίστριας πληροφορήθηκε με μεγάλη ευχαρίστηση την έναρξη λειτουργίας της σχολής, από αναφορά του Διοικητού Πόρου Γ. Γλαράκη.
Το διδακτικό πρόγραμμα προέβλεπε τα εξής μαθήματα: Ελληνική γλώσσα, Ιερά κατήχηση, Ιστορία και Ξυλουργική. Σε μεγαλύτερη τάξη προβλέπονταν Λογική, Ρητορική, Ερμηνεία γραφών, Δογματική Θεολογία και μεθοδική των Ιερών Κανόνων Διδασκαλία. 
Όρισε επίσης, οι δαπάνες της Σχολής να βαρύνουν τη Κυβέρνηση, τις Επισκοπές, τις πλησιέστερες Μονές, καθώς και διάφορα κληροδοτήματα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι αμέσως έσπευσαν οι επίσκοποι να συνδράμουν οικονομικά τη σχολή, καθώς και οι ηγούμενοι των Μονών. Η εκκλησιαστική σχολή του Πόρου υπήρξε ένας σημαντικός σταθμός στην Παιδεία του νεοελληνικού κράτους. Αποφοίτησαν δεκάδες νέοι, οι οποίοι χειροτονήθηκαν κληρικοί και πρόσφεραν πολλά στο Έθνος και στην εκκλησία. Το όνειρο, όμως, του Κυβερνήτη ως βαθύτατα ευσεβούς, ήταν να συστήσει Ανωτέρα Θεολογική Ακαδημία, σύμφωνα με τα πρότυπα των Ρωσικών θεολογικών Ακαδημιών. Γι' αυτό αμέσως μετά την εκλογή του ως Κυβερνήτη της Ελλάδας και πριν αναλάβει τα καθήκοντά του, είχε ζητήσει από το λόγιο κληρικό και δάσκαλο του Γένους, Κωνσταντίνο Οικονόμο των εξ' Οικονόμων, ο οποίος βρισκόταν την εποχή εκείνη στην Πετρούπολη της Ρωσίας, να συντάξει «Σχέδιο Εκκλησιαστικής Ακαδημίας».

Η πολιτική του Κυβερνήτη έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου: Οι εκκλησιαστικές επαρχίες του Ελλαδικού χώρου, εξαρτώνταν πνευματικά και διοικητικά από το έτος 731 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Οι μακροχρόνιες, όμως, επαναστατικές επιχειρήσεις των Ελλήνων και η δημιουργία ελεύθερου κράτους, επέφεραν τρομερές δυσκολίες επικοινωνίας με την Κωνσταντινούπολη, «το κέντρο της εχθρικά διακείμενης προς την επαναστατημένη Ελλάδα οθωμανικής αυτοκρατορίας». Έτσι από το 1821 έχουμε στον Ελλαδικό χώρο μια εκκλησιαστική αναρχία, η οποία δημιούργησε πολλά και σοβαρότατα κανονικά προβλήματα. Ο ευσεβής Κυβερνήτης έθεσε σε άμεση προτεραιότητα τη λύση των εκκλησιαστικών προβλημάτων και την μόνιμη τακτοποίηση της διοικητικής οργάνωσης της εκκλησίας στην Ελλάδα. Πάντοτε, όμως, με τη συναίνεση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του οποίου αναγνώριζε πλήρως την κανονική δικαιοδοσία. Ως διορατικός και οξυδερκής πολιτικός που ήταν, πίστευε πως οι εκκλησιαστικές επαρχίες της Ελλάδος, έπρεπε να παραμείνουν ενωμένες με τη Μεγάλη Εκκλησία για δύο κυρίως λόγους: πρώτον γιατί «εφοβείτο μη, διαλυομένου τούτου του δεσμού, παρεισφρύση μεν και διατάραξις του δογματικού δεσμού, ένεκα των περί την πίστιν νεωτεριζόντων, κινδυνεύσει δεν και να διαμελισθεί ο εν τη πίστει ενσεσαρκωμένος και απ' αυτής αχώριστος Ελληνισμός». Και δεύτερον, γνώριζε τον εθνικό ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις υπόδουλες Ελληνικές επαρχίες. Αν επερχόταν ρήξη του δεσμού του ελεύθερου κράτους με το φανάρι, θα δυσχεραινόταν σοβαρά το σχέδιο του Κυβερνήτη για την ολοκλήρωση της εθνικής αποκατάστασης, την οποία είχε κατά νουν. Πέρα όμως από τις πρακτικές ωφέλειες που θα είχε η διατήρηση αυτού του δεσμού, η εμμονή του κυβερνήτη ωφείλετο στη βαθιά προσήλωσή του στην εκκλησία και τις παραδόσεις της. Ήθελε την εκκλησία ελεύθερη, να παίρνει αυτή της αποφάσεις που την αφορούσαν, αβίαστα από την πολιτική εξουσία. Δεν ήθελε με κανένα τρόπο να παρέμβει στα εκκλησιαστικά πράγματα. 


Βιβλιογραφία: «Η εκκλησιαστική πολιτική του Ι.Καποδίστρια» Λάμπρου Κ. Σκότζου Θεολόγου-Καθηγητού,www.ellinikoarxeio.com, el.wikipedia.org για την εικόνα

Γράφει η Μιχούλη Ιωάννα, πρωτοετής φοιτήτρια του τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ