Η οικία του Διονύσου (Μέρος Β')

Ο ψηφιδωτός διάκοσμος της οικίας

Το ψηφιδωτό του Διονύσου επί πάνθηρος [εικ. 5] κοσμεί τον έναν από τους δύο κεντρικούς ανδρώνες της οικίας. Ο νέος θεός κάθεται ευδαίμων στην ράχη του πάνθηρα κρατώντας υψωμένο στο αριστερό του χέρι θύρσο. Με το δεξί χέρι αγκαλιάζει το λαιμό του πάνθηρα που απεικονίζεται με υψωμένα τα μπροστινά πόδια σε ορμητική κίνηση προς τα αριστερά, προς την ίδια κατεύθυνση είναι στραμμένη η ωραία κεφαλή του θεού που ατενίζει μακριά. Η ουρά του πάνθηρα είναι υψωμένη προς τα πάνω και σχηματίζει μία μεγάλη καμπύλη γραμμή που αγγίζει σχεδόν την αεριζόμενη ταινία του θύρσου του θεού. Ο πάνθηρας είναι αποδοσμένος με λευκές ψηφίδες και κατά τόπους μελανές, οι πλαστικοί όγκοι διαγράφονται με γκρίζες ψηφίδες.

Η δεξιά κνήμη του θεού στολίζεται με ένα χρυσό βραχιόλι το οποίο αποδίδεται με κίτρινες ψηφίδες. Ιδιαίτερη προσοχή φαίνεται να έδωσε ο καλλιτέχνης στην απόδοση της κεφαλής του θεού. Συγκεκριμένα το περίγραμμα και οι λεπτομέρειες αποδίδονται με λεπτά μολύβδινα ελάσματα. Μία λεπτή ταινία από ψημένο πηλό αποδίδει το πάνω μέρος του κανθού και μία παχύτερη το φρύδι. Ο οφθαλμός ο οποίος δεν σώζεται υποθέτουμε πως θα ήταν επίθετος με μολύβδινο έλασμα ή ημιπολύτιμο λίθο. Οι βόστρυχοι της κόμης του αποδίδονται με ταινίες από ψημένο πηλό στο πάνω μέρος και στο κάτω από μολύβδινα ελάσματα. Ο δε μεγάλος από κισσό στέφανος αποδίδεται με μικρές στρογγυλές και τεχνικές ψηφίδες. 

Το δάπεδο του δεύτερο κεντρικού ανδρώνα κοσμείται με το ψηφιδωτό του κυνηγιού του λέοντα [εικ. 6]. Δύο νέοι ετοιμάζονται να επιτεθούν σε έναν λέοντα ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο της παράστασης εν αντιθέσει με τους δύο νέους που βρίσκονται δεξιά και αριστερά αυτού.

Ο νέος δεξιά έχει βγάλει το ξίφος από την θήκη του προσπαθώντας να καταφέρει χτύπημα στον λέοντα, ενώ ο νέος από την αριστερή πλευρά κρατά στο αριστερό του χέρι ξίφος μέσα στη θήκη του και με το δεξί του χέρι υψώνει το δόρυ ώστε να επιτεθεί. Η σκηνή φαίνεται να διαδραματίζεται σε ορεινό τοπίο, το οποίο δηλώνεται με πολύχρωμες ψηφίδες. Το υπόλοιπο πεδίο του πίνακα είναι μαύρο, ενώ υπάρχει και ένας αστράγαλος που πλαισιώνεται από μία κοσμοφόρο που στο μεγαλύτερο μέρος της είναι κατεστραμμένη.

Ο νέος δεξιά στηρίζεται στο δεξιό λυγισμένο σκέλος και υψώνει το ξίφος του πάνω από το κεφάλι με ορμή. Με το αριστερό του πόδι πατάει στα ακροδάχτυλα και με τεταμένο το αριστερό του χέρι κρατά την θήκη του ξίφους του. Η χλαμύδα του νέου εκείνη την στιγμή ανεμίζει πάνω από την ράχη του πράγμα το οποίο κάνει την σκηνής περισσότερο αληθοφανή. Το σώμα του νέου αποδίδεται με λευκές ψηφίδες και λεπτή ταινία από ψημένο πηλό, όπως και στις άλλες παραστάσεις οι πλαστικοί όγκοι τονίζονται με γκρίζες γραμμές και λίγη φωτοσκίαση. Το περίγραμμα και οι λεπτομέρειες του προσώπου αποδίδονται με λεπτές ταινίες ψημένου πηλού. Οι οφθαλμοί των νέων  πιθανότατα επίθετοι από ημιπολύτιμους λίθους οι οποίοι λείπουν. 

Το σώμα του λέοντα αποδίδεται με λευκό χρώμα και οι πλαστικοί όγκοι τονίζονται με γκρι ταινίες και με γκρι φωτοσκίαση, ενώ οι λεπτομέρειες του προσώπου του αποδίδονται με ταινίες ψημένου πηλού. Το άκρο της ουράς του, όπως και τα γεννητικά του όργανα αποδίδονται με κόκκινο χρώμα. Η χαίτη είναι σχεδιασμένη με ψημένο πηλό επίσης κόκκινου χρώματος με γκρι φωτοσκίαση.

Η κοσμοφόρος της παράστασης πλαισιώνεται από έναν πλωχμό και έναν αστράγαλο. Ο αστράγαλος είναι λευκός με ανοιχτή καστανή φωτοσκίαση. Ο δε πλοχμός είναι λευκός με κίτρινο και κόκκινο εναλλάξ με φωτοσκίαση σε χρώμα ανοιχτό καστανό. Σε καθεμιά από τις γωνίες της παράστασης εικονίζονται φύλλα ακάνθου από τα οποία εκφύονται έλικες προοπτικά αποδοσμένες και φωτοσκιασμένες με γκρι και ανοιχτό καστανό χρώμα και ποικίλα άνθη λευκά με κίτρινο και κόκκινο χρώμα.

Όσον αφορά στην τεχνική των ψηφιδωτών χρησιμοποιούνται νέα υλικά στην παραδοσιακή τέχνη όπως είναι τα ελάσματα για την απόδοση των λεπτομερειών του προσώπου της κόμης, των χεριών και των ποδιών. Ο κίσσινος στέφανος του θεού στο πρώτο ψηφιδωτό είναι από τεχνιτές ψηφίδες  από αεγιλοπυριτικό πέτρωμα επιχρωματισμένες με πράσινο χρώμα. Γενικότερα οι ψηφίδες που χρησιμοποιούνται, φυσικές και μη, είναι τοποθετημένες σε πυκνή διάταξη και όλες οι μορφές αποδίδονται με λυκές ψηφίδες, ενώ οι πλαστικοί όγκοι με γκρι γραμμές και φωτοσκίαση.

Η οικία του Διονύσου στην Πέλλα από τα στοιχεία που προέκυψαν από την ανασκαφή και παρατέθηκαν παραπάνω μπορούν με ασφάλεια να οδηγήσουν στο συμπέρασμα πως επρόκειτο για μία οικία κάποιου επιφανούς προφανώς. Αυτό προκύπτει όχι μόνο από τις γιγαντιαίες σχεδόν διαστάσεις της οικίας, αλλά και από την ύπαρξη δύο αυλών, του ιωνικού περιστυλίου, αλλά και  των δύο μεγάλων και πλούσια διακοσμημένων ανδρώνων όπως και ύπαρξη δευτέρου ορόφου.

Καταλαμβάνει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο. Δυστυχώς από τα ανασκαφικά στοιχεία δεν υπάρχει καμία πληροφόρηση για τα κινητά ευρήματα της οικίας, ώστε να είναι δυνατό να ταυτιστούν και οι υπόλοιποι χώροι της οικίας εκτός αυτών του ανδρώνα. Ο πλούσιος διάκοσμος των ανδρώνων όπως και οι μεγάλοι προθάλαμοί του συντείνουν σε αυτό το συμπέρασμα, αξιοπερίεργο δε αποτελεί το γεγονός της θέσης των ανδρώνων, οι οποίοι βρίσκονται στο εσωτερικό της οικίας και όχι κοντά στην είσοδό της, όπως είθισται εκείνη την περίοδο.