Η ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΘΡΗΣΚΕΙΑΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

Κωνσταντῖνος Χολέβας – Πολιτικός Ἐπιστήμων

 

Άρκετά προβλήματα προξένησαν στούς μαθητές καί στίς μαθήτριες τά πολυθρησκειακά Θρησκευτικά, τά ὁποῖα εἰσήχθησαν στα Δημοτικά, Γυμνάσια καί Λύκεια με τίς ὑπουργικές ἀποφάσεις τοῦ κ. Νίκου Φίλη τό 2016 καί τοῦ κ. Κων. Γαβρόγλου τό 2017. Λίθοι, πλίνθοι καί κέραμοι ἀτάκτως ἐρριμμένα, ὅπως θά ἔλεγε καί ὁ ἀρχαῖος ἱστορικός Ξενοφῶν. Μία ἀνάμειξη δεκάδων θρησκειῶν, δοξασιῶν καί λαογραφικῶν πληροφοριῶν, οἱ ὁποῖες προκαλοῦσαν σύγχυση στόν μαθητή καί δέν οίκοδομοῦσαν. Εἶναι πλέον ἡ ὥρα νά ἀποσυρθοῦν οἱ λεγόμενοι φάκελοι, δηλαδή τά σχολικά βιβλία τοῦ συγκεκριμένου Προγράμματος Σπουδῶν ἀπό ὅλες τίς τάξεις.

 

Τό Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν, ὅπως τό ὀνόμασαν οἰ σχεδιαστές του, ἤδη ἀποδομήθηκε ἀπό δικαστικές ἀποφάσεις καί ἀπό τίς ἀπόψεις ἐγκρίτων θεολόγων καί παιδαγωγῶν. Θυμίζω:

 

Μέ τίς ἀποφάσεις 660/2018 καί 926/2018 τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας, δηλαδή τό Ἀνώτερο Ἀκυρωτικό Δικαστήριο τῆς χώρας, δέχθηκε τήν προσφυγή τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Πειραιῶς κ. Σεραφείμ, τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων καί μεμονωμένων γονέων, καί ἀκύρωσε τά πολυθρησκειακά Θρησκευτικά ὡς ἀντίθετα πρός τό Σύνταγμα, τούς Νόμους καί τήν Εὐρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου. Το Δικαστήριο ἔκρινε ὅτι τό Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν θά μποροῦσε νά χαρακτηρισθεῖ ἀκόμη καί ὡς μία μορφή προσηλυτισμοῦ εἰς βάρος τῶν μαθητῶν καί μαθητριῶν. Οἱ δικαστές μάλιστα ἔκριναν ὅτι δέν πρόκειται κἄν για θρησκειολογικό μάθημα, διότι στήν ἀμιγῆ θρησκειολογία, οἱ διαφορετικές θρησκεῖες παρατίθενται σέ ξεχωριστά κεφάλαια καί ὄχι ὅλες μαζί στό ἴδιο κεφάλαιο.

 

Μέ τίς νεώτερες ἀποφάσεις 1749/2019 καί 1750/2019 τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας (ΣτΕ) ἔκρινε τίς Ὑπουργικές ἀποφάσεις Γαβρόγλου γιά τά Θρησκευτικά ὡς ἄκυρες καί ἀντισυνταγματικές. Το Ἀνώτατο Δικαστήριο θεωρεῖ ὅτι μέ τήν καινούργια ὕλη τοῦ μαθήματος (σχεδόν ταυτόσημη μέ τήν ὕλη πού ὅριζε ὁ Νίκος Φίλης) παραβιάσθηκαν οἱ διατάξεις τοῦ Συντἀγματος γιά τόν σκοπό τῆς Ἐκπαιδεύσεως. Στό ἄρθρο 16, παρ. 2, τό Σύνταγμα καθορίζει ὡς σκοπό τῆς Παιδείας τήν ἀνάπτυξη ἐθνικῆς καί θρησκευτικῆς συνειδήσεως. Οἱ δικαστές ἔκριναν ὅτι ὁ συνταγματικός νομοθέτης ἐννοεῖ ἑλληνική ἐθνική συνείδηση, διότι τό κράτος μας εἶναι ἐθνικό κράτος τῶν Ἑλλήνων, καί Ὀρθὀδοξη θρησκευτική συνείδηση. Ἡ ὕλη τοῦ Νέου Προγράμματος Σπουδῶν ἀπορρίπτεται ὡς πολυθρησκειακή, διότι δέν ἀναπτύσσει τή συνείδηση τῶν Ὀρθοδόξων. Μάλιστα τό ΣτΕ ἐπικρίνει τούς σχεδιαστές τοῦ Νέου Προγράμματος Σπουδῶν, διότι σκοπίμως παρουσιάζουν μόνον τά κοινά σημεῖα διαφόρων θρησκειῶν καί δοξασιῶν καί ὄχι τίς διαφορές τους. Τό Δικαστήριο δηλώνει ἐμμέσως πλήν σαφῶς ὅτι δέν ὑπηρετεῖται ὁ σκοπός τῆς Παιδείας μας ὅταν ἰσοπεδώνεται ἡ θρησκευτική, ἐθνική καί πολιτιστική ταυτότητα τῶν μαθητῶν καί τῶν πολιτῶν.

 

Στίς 31.10.2019 δημοσιεύθηκε ἡ σχετική ἀπόφαση τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Δικαστηρίου Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου, τό ὁποῖο ἑδρεύει στό Στρασβοῦργο. Τό ΕΔΔΑ, ἐκδικάζοντας μία προσφυγή τῆς Ἑνώσεως Ἀθέων τῆς Ἑλλάδος, ἔκρινε ὅτι καί ἀπό τό πολυθρησκειακό Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν δικαιοῦται ὁ γονεύς νά ζητήσει ἀπαλλαγή τοῦ παιδιοῦ του, ὅταν ὑπάρχει παραβίαση τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως. Τό Δικαστήριο, λοιπόν, καταρρίπτει ἕνα ἀπό τά κυριώτερα ἐπιχειρήματα τῶν σχεδιαστῶν τῶν πολυθρησκειακῶν Θρησκευτικῶν, ὅτι δῆθεν στό μάθημά τους δέν θά ὑπάρχουν ἀπαλλαγές. Ἄρα προσθέτω ἐγώ, ἀφοῦ σέ ἕνα μάθημα Θρησκευτικῶν πάντα θά ὑπάρχουν ἀπαλλαγές ἀλλοθρήσκων καί ἑτεροδόξων, καλύτερα νά ἔχουμε ἕνα μάθημα Ὀρθοδόξου Χριστιανικοῦ περιεχομένου παρά ἕνα πολυθρησκειακό μάθημα, πού προκαλεῖ σύγχυση καί παρουσιάζει τόν Χριστό σάν ἕνα πρόσφυγα δάσκαλο!

 

Σέ ἐπίπεδο θεολογικῆς κριτικῆς ἐπισημαίνω ὅτι ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς ἐμφανίσεως τοῦ πολυθρησκειακοῦ Νέου Προγράμματος Σπουδῶν ἀντέδρασαν καί διεφώνησαν δύο γνωστοί Ἁγιορεῖτες λόγιοι. Ὁ (τώρα πλέον) μακαριστός Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου, καί ὁ προηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἰβήρων Ἀρχιμ. Βασίλειος Γοντικάκης.

 

Μάλιστα ὁ π. Βασίλειος κατέγραψε τήν κριτική σέ ἕνα βιβλίο, τό ὁποῖο ἐξεδόθη τό 2018 μέ τίτλο: Ὁ Βασιλεύς τῆς Δόξης. Ἐκεῖ παίρνει θέση ὑπέρ τοῦ ὁμολογιακοῦ μαθήματος μέ ἔμφαση στήν Ὀρθοδοξία ἀπορρἰπτοντας τό πολυθρησκειακό πείραμα. Γράφει μεταξύ ἄλλων: «Μέ τήν ὀρθόδοξη ἐμπειρία καί ζωή, τό ὁμολογιακό μάθημα εἶναι ἀνοικτό καί ἀπεριόριστο. Τό ἀνοικτό ἀνθρωπίνως εἶναι τό κλειστό καί ἀνυπόφορο. Η ὁποιαδήποτε ἐλευθερία του δέν μπορεῖ νά βγῆ ἔξω ἀπό τά ὄρια τῆς φθορᾶς τοῦ χώρου καί τοῦ χρόνου πού δέν χωροῦν τόν ἄνθρωπο». (1)

 

Ὁ γνωστός θεολόγος καί Ὁμότιμος Καθηγητής Φιλοσοφίας τοῦ Παντείου Πανεπιστημίου Χρῆστος Γιανναρᾶς προσεκλήθη τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2019 σέ θεολογική ἡμερίδα στό Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μέ ἀντικείμενο τά Θρησκευτικά στήν ἐκπαίδευση. Ἐκεῖ τόνισε ὅτι διαφωνεῖ μέ τό Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν γιά τά Θρησκευτικά, λέγοντας μάλιστα ὅτι μπορεῖ νά ἔχει ἀρνητικές συνέπειες γιά τά παιδιά τοῦ Δημοτικοῦ.

 

Ὀ σπουδαῖος παιδαγωγός, κορυφαῖος γλωσσολόγος καί πρώην Πρύτανις τοῦ ΕΚΠΑ Γεώργιος Μπαμπινιώτης ἔχει ταχθεῖ ἐπανειλημμένως ὑπέρ τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανικοῦ μαθήματος καί κατά τῶν θρησκειολογικῶν ἤ πολυθρησκειακῶν πειραματισμῶν. Τόν Δεκέμβριο τοῦ 2018 δήλωσε τά ἑξῆς στό περιοδικό CRASH:

 

“Ερώτηση: ….Ποια νομίζετε ότι είναι η πρέπουσα διδασκαλία των Θρησκευτικών ώστε ο ελληνισμός να διατηρήσει την ορθόδοξη πίστη του;

 

Απάντηση: Έχω μιλήσει επανειλημμένως γι’ αυτό το θέμα. Απαραίτητο και ενδιαφέρον ακόμη και για τα ίδια τα παιδιά δεν είναι να μάθουν τι διδάσκουν τα διάφορα (φιλοσοφικά συνήθως) θρησκευτικά δόγματα, που είναι και πολλά και με πολύ δύσκολες αφηρημένες έννοιες. Σκοπός του μαθήματος των Θρησκευτικών στην Εκπαίδευση είναι να μάθουν τι πρεσβεύει η επίσημη θρησκεία της πατρίδας τους, εν προκειμένω τί διδάσκει η Ορθόδοξη Χριστιανική Θρησκεία μέσα από την Καινή Διαθήκη και την ορθόδοξη παράδοση των κολοσσών της σκέψεως που είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, ιδίως οι Τρεις Ιεράρχες. Τι διδάσκει ο Βουδδισμός, ο Ισλαμισμός, ο Ινδουισμός, ο Κομφουκιανισμός, ο Ταoϊσμός, ο Σαμανισμός, κ.ά.- πέραν μιας γενικής βραχείας πληροφόρησης για τις κυριότερες από αυτές- δεν ενδιαφέρει τον Χριστιανό Έλληνα Ορθόδοξο μαθητή. Τα Θρησκευτικά – αναπόφευκτα και ορθώς- είναι μάθημα θρησκευτικής κατήχησης, διδάσκει δηλαδή στους μαθητές τα κύρια σημεία της χριστιανικής πίστης, δεν είναι μάθημα Θρησκειολογίας, που διδάσκεται περιορισμένα ακόμη και στις Θεολογικές Σχολές.

 

Κάτι ακόμη: Η ορθόδοξη χριστιανική πίστη και η Ορθόδοξη Εκκλησία γενικότερα έχουν μακρά ιστορική παράδοση και σύνδεση με τον Ελληνισμό (Τρεις Ιεράρχες, Βυζάντιο, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Επανάσταση του 1821, Αντίσταση). Δεν είναι για τους Έλληνες απλά ένα θρησκευτικό δόγμα ανάμεσα σε άλλα, όπως συμβαίνει ιστορικά με κάποιες άλλες χώρες».

 

Εὔχομαι νά βρεθεῖ συντόμως ἡ καλύτερη λύση γιά τή διδασκαλία τῶν Ὀρθοδόξων – καί ὄχι πολυθρησκειακῶν- Θρησκευτικῶν στούς μαθητές καί τίς μαθήτριες τοῦ Δημοτικοῦ, τοῦ Γυμνασίου καί τοῦ Λυκείου μέ σεβασμό στό δικαίωμα τῶν ἀλλοθρήσκων καί τῶν ἑτεροδόξων νά ἀπαλλάσσονται, ἐάν καί ὅταν τό ἐπιθυμοῦν.

 

(1). Ἀρχιμανδρίτου Βασιλείου Γοντικάκη, Προηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ΄Ιβήρων: Ὀ Βασιλεύς τῆς Δόξης, ἔκδοση Ἱερᾶς Μονῆς Ἰβήρων, 2018, σελ.65.

 

Ἄρθρο στό περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Δεκεμβρίου 2019