Επισκόπηση της Προϊστορίας

    Πριν προχωρήσουμε στις μεταφυσικές αντιλήψεις της Προϊστορικής κοινωνίας πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τι σημαίνει προϊστορία. Το χρονοδιάγραμμα της γης χωρίζεται σε μεγάλες περιόδους, όμως εμάς θα μας απασχολήσουν μόνο οι δυο τελευταίες, η Πλειστόκαινος και η Ολόκαινος, την οποία δεύτερη διανύουμε ακόμα και τώρα. Η Ιστορία του ανθρώπινου είδους ξεκινάει στα 3εκ. χρόνια πριν από σήμερα, ήδη από τη Πλειόκαινο εποχή, με πρώτο το γνωστό αυστραλοπίθηκο Λούση. Το δικό μας ενδιαφέρον όμως επικεντρώνεται πολύ αργότερα καθώς μέχρι  τα 600,000 πριν από σήμερα δεν έχουμε ενδείξεις για μεταφυσικές αντιλήψεις (Stringer, 2006,14).

Τότε λοιπόν, στα μέσα της Πλειστόκαινου περιόδου κάνει την εμφάνισή του ο Νεάνταρταλ ή HomoNeadarthalensis. Ο άνθρωπος του Νεάνταρταλ είναι ο πρώτος άνθρωπος ο οποίος ενταφιάζει τους νεκρούς του με φροντίδα, έχει τέχνη η οποία σώζεται μέχρι και σήμερα και είναι ένα είδος στο οποίο βλέπουμε ότι μόνη του έγνοια δεν είναι μόνο η επιβίωση.  Κατά το τέλος της Πλειστόκαινου και αρχές της Ολόκαινου, στα 10.000 χρόνιαπ.σ (π.Χ.) εμφανίζεται πλέον ο Σοφός άνθρωπος ή HomoSapiens (Stringer, 2006, 12-13). Από τότε οι κοινωνία αλλάζει, μπαίνουμε έτσι στην Εποχή του Λίθου, εξελίσσεται και δίνει πολλά στοιχεία τα οποία μας θυμίζουν πολύ τις δικές μας κοινωνίες, γι’αυτό και είναι γνωστόν πως η προϊστορική αρχαιολογία συγκρίνει πάντα τα δεδομένα της με εθνογραφικά στοιχεία. Με πολιτισμούς και κοινωνίες οι οποίες δεν είναι επηρεασμένες από την ραγδαία εξέλιξη των κοινωνιών και της βιομηχανικής επανάστασης, όπως οι Ινδιάνοι κ.α.

    Από τα 9.000 έως τα 6.500 χρόνια π.Χ. έχουμε τον HomoSapienssapiens, το είδος στο οποίο ανήκουμε και εμείς. Η εποχή αυτή ονομάζεται Μεσολιθική(Treuli, 2015, 128). Έπεται η Νεολιθική εποχή, από 6,500 έως 3,000 π.Χ., στην οποία δεν έχουμε πολλές διαφορές όμως εισάγονται πρακτικές όπως η καύση των νεκρών και η συντρόφευσή τους με κτερίσματα, θα μιλήσουμε πιο διεξοδικά σε άλλο άρθρο (Treuli, 2015, 120). Και έτσι ολοκληρώνεται η Εποχή του Λίθου η οποία δίνει την σειρά της στην Εποχή του Χαλκού, από 3,000 έως τα 1,125 π.Χ. (Treuli, 2015, 121). Μια ιδιαίτερη εποχή όπου τα φύλα αρχίζουν να αναδεικνύουν ιδεολογίες, διοίκηση και θρησκεία. Μια εποχή όπου αναγράφονται ακόμα και συγκρούσεις, και μεταναστεύσεις φύλων. Περίοδος αναταραχών αλλά και θεσμών. Με αυτή την εποχή κλείνει η Προϊστορία.

   Τι εννοούμε μεταφυσικές αντιλήψεις; Η μεταφυσική βρίσκεται πίσω από κάθε προσπάθεια του ανθρώπου να ερμηνεύσει καταστάσεις τις οποίες δεν μπορεί να κατανοήσει (Χαλκιά, 201). Ίσως να αναγκάστηκαν να υιοθετήσουν κάποιες μεταφυσικές αντιλήψεις γιατί δεν είχαν τη τεχνολογία και τη γνώση για να ερμηνεύσουν τα γεγονότα όπως είναι στην πραγματικότητα(Χουρμουζιάδης,1973,212). Ίσως ακόμα και να ήταν ένα πιόνι για κατοχύρωση εξουσίας και επικράτησης. Οι λόγοι είναι πολλοί. Οι Μεταφυσικές αντιλήψεις έχουν να κάνουν με πολλά γεγονότα, από την ύπαρξη του ήλιου και τις κινήσεις των πλανητών μέχρι το θάνατο και τη ζωή ακόμα και ενός ζώου. Οι μεταφυσικές αντιλήψεις που θα απασχολήσουν εμάς είναι μόνο όσες σχετίζονται με τελετουργικά φαινόμενα.

    Μέγα ερώτημα όμως είναι ο τότε άνθρωπος πώς αντιλαμβάνονταν τα γεγονότα; Πώς αντιλαμβάνονταν τον θάνατο, ο οποίος είναι το πιο σταθερό και αναπόφευκτο μέλλον του ανθρώπου; Από τα κατάλοιπα που σώθηκαν φαίνεται πως ο άνθρωπος είχε μύθους, για τον ίδιο όμως πολύ πιθανόν είναι να ήταν ιστορία και όχι μύθος. Τα πρόσωπα και τα όντα στους μύθους τους ήταν «υπαρκτά» γι’αυτούς, και όχι μυθοπλασίες. Φυσικά όσο προχωράμε στους αιώνες οι αντιλήψεις αλλάζουν, τροποποιούνται και μοιάζουν πιο ολοκληρωμένες. Βέβαια όσο μιλάμε για προϊστορία δεν μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα για τις ιδεολογικές τους αντιλήψεις καθώς τα κατάλοιπα είναι λίγα και δεν μπορεί να δοθεί ξεκάθαρη αρχαιολογική ερμηνεία. Μέσα στο μεταφυσικό οδοιπορικό θα δούμε τις απόψεις των αρχαιολόγων, τις ερμηνείες που έχουν αποδοθεί. Φυσικά η έρευνα δε σταματά μέχρι να βρεθούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία.

Βιβλιογραφία

StringerC. andAndrewsP., 2006, Homo: Η καταγωγή και η εξέλιξη του Ανθρώπου, εκδόσεις Polaris, Αθήνα.

TreuliR. etal., 2015, Οι πολιτισμοί του Αιγαίου, εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα.

Χαλκιά Κ., Το πέρασμα από το γεωκεντρικό στο ηλιοκεντρικό σύστημα: η παράλληλη πορεία επιστήμης και μεταφυσικής,∆΄ Πανελλήνιο Συνέδριο µε ∆ιεθνή Συµµετοχή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα.

Χουρμουζιάδης Γ., 1973, Ταφικά Έθιμα,  Νεολιθική Ελλάς, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα. 

Μπανταβάνου Παναγιώτα