Interdisciplinary Journal of Ecclesiastical Law

HOME>Μέλη της εκκλησίας – πολίτες του κράτους: σχόλιο στη συνύπαρξη των δύο ιδιοτήτων στην περίπτωση των μοναχών της Εκκλησίας της Ελλάδος

Μέλη της εκκλησίας – πολίτες του κράτους: σχόλιο στη συνύπαρξη των δύο ιδιοτήτων στην περίπτωση των μοναχών της Εκκλησίας της Ελλάδος

2019-07-28 00:19

της Ελένης Παλιούρα

1.Εισαγωγή

Η συγγραφή του παρόντος αποτελεί περαιτέρω ανάλυση της από 4.7.2019 γνωμοδότησής μου με θέμα: Μπορεί μοναχή που εγκαταβιώνει κανονικώς και νομίμως σε Ι. Μονή της Εκκλησίας της Ελλάδος να προβεί σε αγορά ακινήτου, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί προς όφελος του θρησκευτικού καθιδρύματος;¹ Σκοπός δεν είναι η αναπαραγωγή της ήδη υπάρχουσας βιβλιογραφίας, στην οποία έχει αναλυθεί επαρκώς το ζήτημα της ιδιαίτερης μεταχείρισης των μοναχών, αλλά η σύγχρονη τοποθέτηση του εν λόγω τμήματος του πληρώματος της Ορθόδοξης Εκκλησίας ιδίως μετά την απόφαση του ΔΕΕ επί του προδικαστικού ερωτήματος του ΣτΕ σχετικά με την απόκτηση εκ μέρους μοναχού της δικηγορικής ιδιότητας². Σημειώνεται ότι το παρόν σχόλιο επικεντρώνεται στην έννοια του πολίτη του κράτους, ώστε να αποτελέσει μια μικρή συμβολή στον τρόπο με τον οποίο η πολιτειακή δικαιοταξία είναι απαραίτητο να αντιλαμβάνεται τη μοναχική ιδιότητα εντός του πλαισίου αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας που υπάρχει και λειτουργεί στο εσωτερικό της.

2.Σύνοψη της από 4.7.2019 γνωμοδότησης

Η ακτημοσύνη των μοναχών ως περιεχόμενο της μοναχικής επαγγελίας ή ομολογίας δεν ισοδυναμεί με την απώλεια της δικαιοπρακτικής ικανότητας και της ικανότητας δικαίου. Τα εν λόγω μέλη της Εκκλησίας δεν παύουν να είναι πολίτες του κράτους και διατηρούν το δικαίωμά τους στη θρησκευτική ελευθερία, το οποίο συνίσταται και στο δικαίωμα αποχώρησης από μια θρησκευτική κοινότητα. Όσο, όμως, επιλέγουν να είναι μέλη της Εκκλησίας της Ελλάδος και να υπάγονται στις εσωτερικές της διατάξεις για τη διαμόρφωση του μοναχικού βίου, υφίστανται μια ιδιαίτερη νομική μεταχείριση που είναι σύμφωνη με το δικαίωμά τους στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (άρθρο 5παρ.1Σ)³.

Η τύχη της περιουσίας των μοναχών μετά την κουρά ιδιαίτερα όταν προέρχεται από επαχθή αιτία, συνδέεται άμεσα με το επιτρεπτό των δραστηριοτήτων τους βάσει της εκκλησιαστικής δικαιοταξίας. Στην περίπτωση, λοιπόν, που μοναχός την έχει αποκτήσει από επαχθή αιτία (συνήθως από αγιογραφική δραστηριότητα, συγγραφή μελετών και βιβλίων κ.τ.λ.), η περιουσία αυτή ανήκει στον ίδιο και μπορεί να τη διαθέσει κατά τη βούλησή του, όχι, όμως, με χαριστική δικαιοπραξία εξαιρουμένης της περίπτωσης του άρθρου 1 Ν.Δ. 1918/42⁴.

Ο προβληματισμός, συνεπώς, επικεντρώνεται στο συμβατό των δραστηριοτήτων μοναχού με την ιδιότητά του.

{...}

-----------------------------------

1.αδημ.

2.ΔΕΕ (τμήμα μείζονος συνθέσεως) απόφαση της 7ης Μαΐου 2019 στην υπόθεση C-431/17, Μοναχός Ειρηναίος, κατά κόσμον Αντώνιος Γιακουμάκης του Εμμανουήλ, κατά Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

3.Οι μοναχοί έχουν μια ιδιαίτερη θέση και στη δημόσια σφαίρα, καθώς όπως οι κληρικοί, εξυπηρετούν συγκεκριμένες θρησκευτικές και λειτουργικές ανάγκες της θρησκευτικής τους κοινότητας παίζοντας έναν ιδιαίτερο ρόλο στο εσωτερικό της βλ.και Σ. Τρωιάνος – Γ. Πουλής, Εκκλησιαστικό Δίκαιο, Αθήνα-Κομοτηνή 20032, σ.527, 541. Το ΣτΕ έχει κρίνει σε περίπτωση καθαίρεσης κληρικού, λόγω ασύμβατων προς το εκκλησιαστικό κανονιστικό πλαίσιο επιλογών στον ιδιωτικό του βίο, ότι ο περιορισμός των δικαιωμάτων του στη συγκεκριμένη περίπτωση συμφωνεί με την επιλογή του να φέρει την ιδιότητα του κληρικού της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ότι ακόμη «{…} η προσβαλλόμενη πράξη δεν αντίκειται ούτε σε άλλη συνταγματική διάταξη ή αρχή, όπως η κατοχυρούμενη από το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος αρχή της αναλογικότητας, διότι υπό τις δεδομένες συνθήκες, ο περιορισμός των δικαιωμάτων, που άλλως θα απολάμβανε ο αιτών ως απλός πολίτης, κρίνεται συνταγματικά επιτρεπτός ως αναγκαίος και πρόσφορος, δικαιολογούμενος από επιτακτικούς λόγους διασφάλισης του κύρους και της αξιοπιστίας της Εκκλησίας.» (ΣτΕ 4596/2014, σκ.15).

****Προδημοσίευση τμήματος του άρθρου.

Πίσω