Περί θρησκείας και κόσμου

Σε αυτό το άρθρο, θα προσπαθήσω να παραθέσω το καλύτερο δυνατό έναν προβληματισμό μου. Πολλές φορές  -όλοι μας πιστεύω-  έχουμε βρεθεί σε συζητήσεις με θέμα τη θρησκεία και το αν υπάρχει θεός ή όχι. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου ζητήματα, όπως η θεωρία της εξέλιξης ή διάφορα επιστημονικά θέματα θα συζητηθούν με σκοπό να ακυρώσουν την ύπαρξη κάποιας ανώτερης ύπαρξης. Σχεδόν σίγουρο είναι ότι θα υπάρξουν κάποιες πιο μετριοπαθείς θέσεις, όπου μερικά άτομα θα προσπαθήσουν να βρουν μια «μέση οδό». Ωστόσο, αυτό που συμβαίνει κατά κύριο λόγο είναι το εξής:
Διαπιστώνεται ότι, από πολλούς ανθρώπους, δεν υπάρχει σεβασμός στην πίστη του καθενός και στην έκφραση αυτής. Αυτό πηγάζει από το γεγονός της έλλειψης κατανόησης βαθύτερων εννοιών και, ίσως, αυτό όντως να είναι ένα ψεγάδι της εποχής που ζούμε.

Καταρχάς, σε μεγάλο βαθμό υπάρχει σύγχυση διάφορων εννοιών γύρω από αυτό που αποκαλούμε «θρησκεία». Για παράδειγμα, όπως ανέφερα παραπάνω, πάντα υπάρχει η αντιπαράθεση της θρησκείας με την επιστήμη από πολλούς ανθρώπους. Πραγματικά, η συγκεκριμένη θεώρηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως  φαιδρή, κατά την άποψή μου. Η επιστήμη υπάρχει για να δίνει εξηγήσεις για τα όσα συμβαίνουν, βάσει των νόμων που διέπουν τη φύση. Η καθεμιά από τις θρησκείες αποτελεί μία πνευματική (καλλιτεχνική, θα μπορούσε να πει κάποιος) εξήγηση του κόσμου, μία εξήγηση που στόχο έχει να προβάλλει τον ίδιο τον άνθρωπο μέσα στον κόσμο. Τότε, πολλοί θα «τρέξουν» να πουν:

   «Η θρησκεία δημιουργήθηκε από την άγνοια των ανθρώπων της αρχαιότητας, λόγω του ότι δεν ήξεραν να ερμηνεύσουν τον κόσμο.»
Ομολογουμένως, αυτό είναι κάτι που ισχύει, αλλά είναι από πολλές πλευρές μία ελλειπής θέση. Ας αναλογιστούμε ότι καμία θρησκεία (τουλάχιστον από όσο γνωρίζω) δεν απαγορεύει τη μελέτη του κόσμου, ασχέτως το ποια θεώρηση ανέπτυξε και επέβαλε το κάθε ιερατείο ανά εποχές. Παντού στον αρχαίο κόσμο είχαν αναπτυχθεί θεολογικές απόψεις αναφορικά με τα ουράνια σώματα και τα πλανητικά συστήματα. Αυτό δεν εμπόδισε πολλούς από τη μελέτη αυτών στο πλαίσιο της αστρονομίας  δημιουργώντας τις βάσεις για τη μετέπειτα εξέλιξη αυτής της επιστήμης. Επιπλέον, δεν έφτανε μόνο η άγνοια να γεννήσει θεότητες. Η εγγύτητα του ανθρώπου με τη φύση και την ανθρωπότητα ήταν αυτή που γεννούσε την ανάγκη του για πίστη σε καθετί που εξέφραζε την υποτέλειά του σε αυτήν. Θεότητες γεννήθηκαν, για να εκφράσουν τη χαρά, τη λύπη, την ευγνωμοσύνη, τον έρωτα και την ομορφιά στα πλαίσια μίας συμπαντικής αγάπης και αυτοολοκλήρωσης.

Ο Διόνυσος, επί παραδείγματι, γεννήθηκε από το μηρό του Δία για να δίνει χαρά στις λαϊκές γιορτές κάνοντας πολλές φορές και το κρασί νερό, μιας και ήταν ο θεός του οίνου. (Διόνυσος= Βίος +Οίνος -> Ο οίνος της ζωής). Δε γεννήθηκε για να δώσει εξήγηση για την ύπαρξη του κόσμου, αλλά για να μας υπενθυμίσει τη διασκέδαση και την κοσμική επαφή.
Σε αυτό το σημείο, οι περισσότεροι άνθρωποι θα αντιληφθούν -σε μεγάλο βαθμό- αυτήν τη θεώρηση ως μυθολογία, αγνοώντας έτσι τα βαθύτερα νοήματα που προκύπτουν από τις διάφορες θεολογικές ερμηνείες του κόσμου. Kάθε «μύθος» κρύβει πολλά πίσω από μία απλά ωραία ιστορία στα αυτιά του ακροατή.  Ο Τειρεσίας τιμωρήθηκε από τους θεούς, επειδή χώρισε δυο φίδια καθώς αυτά ζευγάρωναν. Αυτό μας δείχνει όχι το φόβο της θείας τιμωρίας στην αρχαιότητα, αλλά το σεβασμό του ανθρώπου σε ένα θαύμα της φύσης και πώς αυτός εκφράστηκε. Κάθε «μύθος», λοιπόν, εκφράζει το πνεύμα και την εσωτερικότητα του κάθε λαού στα διάφορα μέρη της γης και στις διάφορες εποχές, αναδεικνύοντας τις κατά τόπους αντιλήψεις του ατόμου για τον κόσμο, το σύμπαν και σε τελική ανάλυση για τον ίδιο του τον εαυτό. Κάθε θρησκεία αποτελεί μία φιλοσοφία που υφίσταται με σκοπό την εκπλήρωση των παραπάνω στοιχείων και με απώτερο στόχο την αρμονία  στην συνύπαρξη του ανθρώπου με το σύμπαν.
Πολλές φορές, αγνοούμε τη φιλοσοφία που διέπει την κάθε θρησκεία ως έκφραση μίας δυνατής πίστης για τον κόσμο και το πως είμαστε όλοι ένα κομμάτι αυτού. Η έλλειψη κατανόησης μπορεί να ωθήσει τον καθένα πολλές φορές σε βεβιασμένα συμπεράσματα ως προς την αντίληψη για το κοινωνικό σύνολο και τη λειτουργία του γενικότερα. Σκοπός προσωπικός (και μακροπρόθεσμος) είναι η κατανόηση κάθε θεότητας στον κόσμο ως ένα μέρος του παγκόσμιου πολιτισμού, με απώτερο στόχο την εισαγωγή στην πνευματικότητα διαφορετικών εκφράσεων της αγάπης και του κόσμου.  

Σαραντάκης Αλέξανδρος