Συνέντευξη πατρός Γ. Μεταλληνού. Επιμέλεια: Παπασυκιώτης Ραφαήλ

-Πάτερ Μεταλληνέ καλή σας ημέρα! Σας ευχαριστώ πολύ που με δεχτήκατε στο σπιτικό σας, για να κάνουμε αυτή τη συνέντευξη. Είναι μεγάλη μου τιμή!

-Τιμή και για εμένα και χαρά μου, διότι μου ξαναφέρνεις στη μνήμη, αγαπητέ Ραφαήλ, τα δικά μου φοιτητικά χρόνια. Ήμουν και εγώ σε οτιδήποτε το διεκδικητικό κάποιων λύσεων που αποκαθιστούσαν την ειρήνη και τη δικαιοσύνη. Ήμουν και εγώ πρωτοπόρος μαζί με τους άλλους συμφοιτητές μου. Και έτσι χαίρομαι, όταν οι νέοι ασχολείστε με τέτοια θέματα.

 

Πρώτη ερώτηση: Πάτερ Μεταλληνέ, ως καθηγητής στη Θεολογική Σχολή Αθηνών που ήσαστε, πέρασαν πολλά παιδιά από τα χέρια σας. Ποια η γνώμη σας για το επίπεδο των σημερινών φοιτητών;

-Κάθε εποχή έχει τα θετικά και τα αρνητικά της. Βέβαια, όταν λέμε για τα θετικά και τα αρνητικά, εξυπακούεται ότι πρέπει να προσδιορίσουμε τον αξιολογικό κώδικα, τον οποίο χρησιμοποιούμε, για να κρίνουμε κάτι. Νομίζω, λοιπόν, ότι οι ίδιες αρετές και οι ίδιες απουσίες συγκεκριμένων αρετών βρίσκονται σε κάθε εποχή. Δεν είμαι δυσαρεστημένος από τα σημερινά νιάτα, διότι διαμορφώνεται το ήθος του ανθρώπου ανάλογα με τις εσωτερικές του προϋποθέσεις, την πίστη του στην παράδοσή μας, την αγάπη του προς την ελληνικότητα και τον ελληνισμό, και εν συνεχεία διαμορφώνονται οι ηθικές αξίες στον άνθρωπο με βάση τις εξωτερικές προκλήσεις. Τι δίνουμε, όμως, ως προκλήσεις στους νέους μας; Έλεγε ο Αριστοτέλης ότι το πρόβλημα των νέων είναι πρόβλημα των μεγαλυτέρων, διότι εμείς οι μεγαλύτεροι καθορίζουμε το χώρο, μέσα στον οποίο αναπτύσσεται ο σημερινός νέος. Το πρόβλημα είναι, λοιπόν, ποια οράματα συνδέουμε εμείς οι μεγαλύτεροι και μάλιστα εκείνοι που έχουν την εξουσία στα χέρια τους με τη νεολαία και ποιον άνθρωπο θέλουμε να δημιουργήσουμε με το εκπαιδευτικό σύστημα που χρησιμοποιούμε. Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα και έτσι δεν μπορώ να κατηγορήσω τους νέους. Υπάρχουν περιπτώσεις που μας απογοητεύουν, αλλά η απογοήτευση αυτή είναι συνάρτηση των αρνητικών προϋποθέσεων που εμείς δίνουμε στη νεολαία.

 

Δεύτερη ερώτηση: Θεωρείτε ότι το σημερινό πανεπιστήμιο προσφέρει την παιδεία που πρέπει στους νέους ανθρώπους;

-Η ανέχεια και η ακαταστασία που υπάρχει στον τόπο μας, ηθική και πνευματική πρώτον και μετά οικονομική και πολιτική, χωρίς αυτό να περιορίζεται σε μία συγκεκριμένη κυβέρνηση και μια συγκεκριμένη εποχή, είναι αρρώστια όλου του πολιτικού μας κόσμου, μια νόσος διαχρονική, που επηρεάζει και την παιδεία που προσφέρει το σύγχρονο πανεπιστήμιο. Τις προάλλες, βέβαια, άκουσα μια κριτική για τον κόσμο της ιατρικής επιστήμης. Η θεώρηση του χώρου της ιατρικής και η επισήμανση της θετικής αποδοχής των ιατρών μας από άλλες χώρες, δείχνουν ότι έχουμε υψηλού επιπέδου ζήτηση γνώσης και προσπάθεια αξιοποίησης αυτής της γνώσης όχι μόνο για το οικονομικό συμφέρον, αλλά και χάριν της επιστήμης. Οι Έλληνες γιατροί, σε όποια χώρα και να πάνε, γίνονται ανάρπαστοι. Το ίδιο συμβαίνει, νομίζω, και με τις θεωρητικές σπουδές, τις οποίες εγώ πρεσβεύω, παρόλο που η Θεολογία είναι κατεξοχήν θετική επιστήμη. Άρα είναι περισσότερο θετική η άποψή μου για τη σημερινή σπουδάζουσα νεολαία παρά αρνητική. Χαρακτηριστικό  παράδειγμα είναι η χρυσή νεολαία της εποχής του Όθωνος. Η χρυσή αυτή νεολαία δεν πιστεύω ότι έπαψε να υπάρχει. Κατά συνέπεια, νομίζω, ότι οι νέοι είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν σε κάθε αίτημα για την επίτευξη στόχων κοινωνικών κι εθνικών. Ας μην ξεχνάμε ότι οι νέοι άνθρωποι είναι εκείνοι, οι οποίοι εύκολα θυσιάζονται. Αυτό συμβαίνει γενικά σε όλο τον κόσμο. Ο πρεσβύτερος στην ηλικία σκέπτεται τη ζωή του, ίσως γιατί έχει λιγότερο χρόνο ακόμα για να ζήσει. Ο νέος, όμως, είναι ικανός για κάθε τόλμη, για καθετί, το οποίο απαιτεί ευψυχία και αυτοθυσία.

 

Τρίτη ερώτηση: Πώς θα αντιμετωπίζατε έναν αλλόθρησκο ή και άθεο που θα ήθελε να σπουδάσει Θεολογία; Θα τον παροτρύνατε να παρακολουθήσει τα σχετικά μαθήματα ή θα τον κατευθύνατε διαφορετικά;

-Μέσα στην τεσσαρακονταετή θητεία μου στο χώρο της παιδείας παρατήρησα το φαινόμενο μη ορθόδοξοι χριστιανοί λ.χ. ρωμαιοκαθολικοί, προτεστάντες ακόμα και βουδιστές και διαφόρων άλλων θρησκευμάτων άνθρωποι να έρχονται και να σπουδάζουν ορθόδοξη θεολογία. Είχα ένα μαθητή, μάλιστα, σε όψιμη ηλικία, καθηγητή του πανεπιστημίου του Τόκιο, τον καθηγητή Nambara. Αυτό, λοιπόν, είναι ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, ένα από τα πολλά που υπάρχουν. Δεν έχουμε επομένων κανένα πρόβλημα να έρθει να σπουδάσει ο οποιοσδήποτε. Το πανεπιστήμιο είναι πάντα ανοιχτό. Να σου το πω και διαφορετικά, Ραφαήλ μου. Δεν έρχεται ποτέ κανείς στο πανεπιστήμιο να σπουδάσει Θεολογία, για να γίνει άγιος. Άγιος γίνεται διαφορετικά. Με τα μυστήρια, με την πνευματική ζωή, με την άσκηση. Άλλωστε, και το γεγονός ότι μας καλούν χώροι μη χριστιανικοί ορθόδοξοι, αλλά και χώροι διαφόρων άλλων θρησκευμάτων να διδάξουμε με διαλέξεις και με συμμετοχή μας σε συνέδρια, έχει πολύ μεγάλη σημασία. Ήδη από το 1994 ήμουν μέλος της επιτροπής του ορθοδοξοιρανικού διαλόγου. Το Ιράν ασπάζεται μια συγκεκριμένη μορφή ισλαμισμού, όχι τη σούνα, τον ορθόδοξο ισλαμισμό, όπως θα έλεγε κανείς, αλλά τη σία (προφέρεται με παχύ –σ). Ο καθηγητής φιλοσοφίας της φιλοσοφικής σχολής Ευάγγελος Μουτσόπουλος ήταν ο επικεφαλής αυτής της ομάδος. Συμμετείχε ακόμα ο αείμνηστος καθηγητής Μητσάκης και τρεις ακόμα άνθρωποι: ο ομιλών εκπροσωπώντας τη θεολογική σχολή Αθηνών και την Εκκλησία της Ελλάδος, ο θρησκειολόγος κύριος Ζιάκας και ο ιστορικός κύριος Ζαχαρόπουλος. Το αποτέλεσμα από αυτές τις επαφές ήταν να ενισχυθεί η σπουδή της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού στα πανεπιστήμια της Τεχεράνης και του Ισπαχάν και η σπουδή των αντιστοίχων μεγεθών στις φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης.

 

Τέταρτη ερώτηση: Πιστεύετε ότι βγαίνοντας κανείς από τη Θεολογική Σχολή μπορεί να γίνει απευθείας και κληρικός; Δεδομένου ότι οι κληρικοί αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση για το ποίμνιό τους, δεν πρέπει να κοσμούνται τόσο από γνώσεις όσο και από ήθος και να έχουν τρόπον τινά μία κλίση σε αυτό που καλούνται να υπηρετήσουν;

-Όπως είπα και προηγουμένως, en passant που λένε και οι Γάλλοι, στη θεολογική σχολή δε σπουδάζει κανείς, για να γίνει άγιος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μεγαλύτεροι αρνητές της πίστεως ήταν θεολόγοι. Επομένως, χρειάζεται κάτι άλλο για να γίνει χριστιανός κανείς. Και αυτό δεν είναι άλλο από την ολοτελή ένταξη του ανθρώπου στο εκκλησιαστικό σώμα. Ας μη λησμονούμε ότι η σπουδή της θεολογίας δεν υπήρξε ποτέ πανεπιστημιακή υπόθεση στη χριστιανική ορθόδοξη παράδοση. Αυτό άρχισε τον ενδέκατο με δωδέκατο αιώνα με τα πανεπιστήμια της Δύσης. Με το σχολαστικισμό μετατρέψαμε το χριστιανισμό σε ένα μέγεθος που επιδέχεται ανατομία και χάσαμε τη σωτηριολογική του σημασία. Ως εκ τούτου κληρικός δε θα γίνει μόνο αυτός που σπούδασε. Βέβαια, για την περίπτωση της εκλογής κληρικού στη βαθμίδα του επισκόπου, απαιτείται αναγκαστικά πτυχίο Θεολογίας ή Νομικής. Τι σχέση έχει όμως το ένα με το άλλο; Επίσκοπος γίνεται με βάση την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο (691 μ.Χ.) αυτός που είναι ασκητής δόκιμος, αυτός δηλαδή που έχει περάσει και ζει μέσα στην πνευματική ζωή. Βλέπουμε έτσι ότι υπάρχουν αγιοπνευματικές προϋποθέσεις, για να εισέλθει κανείς στην ιερωσύνη. Δεν πρέπει τέλος να ξεχνάμε τα κωλύματα της ιερωσύνης: η πορνεία, η μοιχεία, ο φόνος, η αίρεση, η θήτευση επί μακρόν σε αιρέσεις. Αυτά δεν επιτρέπουν στον άνθρωπο να γίνει ιερέας. Άγιος όμως μπορεί να γίνει διά της μετανοίας και αυτό είναι το περίεργο.

 

Πέμπτη ερώτηση: Ως ποιμαίνων τον Άγιο Αντίπα, ποια η γνώμη σας για τους ανθρώπους που πηγαίνουν στην εκκλησία; Γίνεται αυτό από συνήθεια και εθιμοτυπία ή από βαθιά θρησκευτική πίστη και ευλάβεια;

-Συμβαίνει πολύ συχνά να πηγαίνει κανείς εκκλησία για το πρώτο που ανέφερες παιδί μου. Παλαιότερα δε που δεν είχαμε τη δυνατότητα του θεάτρου, πήγαιναν οι άνθρωποι στην εκκλησία και για να ακούσουν. Και αυτό είναι αρχαία συνηθεια. Έρχεται, λοιπόν, ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και λέει κάτι εκπληκτικό: Ουκ έστι θέατρον η εκκλησία, ίνα προς τέρψιν ακούωμεν. Δεν πάμε στην εκκλησία, για να ευχαριστηθεί η ακοή μας. Αυτό το κάνουμε, όταν πάμε στο θέατρο. Το φαινόμενο αυτό που παρετηρείτο σε κάθε εποχή, παρατηρείται και σήμερα. Ξέρεις, πολλές φορές αναρωτιέμαι τι πήραν οι άνθρωποι από τη λατρεία που τέλεσα και το κήρυγμα που έκανα. Πολλές φορές βλέπεις κόσμο με μετέωρο βλέμμα και εκεί καταλαβαίνεις ότι πρέπει να τελειώσεις, διότι δε σε ακούνε πια. Είναι, όμως, και άλλοι που δίνουν καρπούς ευλογημένους. Σιγά σιγά πιστεύω ότι και οι υπόλοιποι θα εθιστούν και θα φτάσουν στο ίδιο επίπεδο.

 

Έκτη ερώτηση: Πώς μπορούν οι νέοι άνθρωποι να έρθουν κατά τη γνώμη σας πιο κοντά στην εκκλησία; Έχει η τελευταία μερίδιο ευθύνης για την απομάκρυνσή τους από τους κόλπους της;

-Ασφαλώς. Η κακή συμπεριφορά και η κακή στάση ζωής ημών των κληρικών είναι το αρνητικότερο παράδειγμα. Ξέρεις, όλα τα έχουν πει οι άγιοί μας και εμείς ψάχνουμε να τα βρούμε. Ο Απόστολος Παύλος γράφει στην προς Ρωμαίους επιστολή: Δι’ υμάς βλασφημείται το όνομα του Θεού εν τοις έθνεσι. Εδώ ο Απόστολος Παύλος ελέγχει χριστιανούς σε εποχή διωγμών, όπου ήταν σε μόνιμη εγρήγορση και ήταν ανά πάσα στιγμή αναμενόμενο να τους φάνε τα θηρία. Αυτό, λοιπόν, σημαίνει ότι η στάση πολλών από εμάς τους κληρικούς διώχνει τους νέους από την εκκλησία. Αυτό το είδαν και οι ετερόδοξοι και προσπάθησαν να αντιδράσουν. Θα σου δώσω ένα παράδειγμα που αφορά τους παπικούς. Όταν σπούδαζα στη Γερμανία, όπου και χειροτονήθηκα, είχα ένα φίλο ρωμαιοκαθολικό κληρικό, τον πατέρα Feldhof. Μια μέρα μου πρότεινε να με πάει να μου δείξει το πνευματικό μας κέντρο. Εγώ ακούγοντας πνευματικό κέντρο περίμενα κάτι αντίστοιχο με τα δικά μας μοναστήρια. Καθώς προχωρούσαμε άκουγα υπόκωφα να βγαίνει από τη γη τζαζ μουσική. Επειδή ήμουν κάποτε επαγγελματίας μουσικός της τζαζ, προσπαθούσα να εντοπίσω από πού προερχόταν αυτός ο ήχος. Με κατεβάζει, λοιπόν, τριάντα σκαλιά και φτάνουμε σε ένα υπόγειο, στο οποίο τα παιδιά χόρευαν μοντέρνους χορούς. Και τα αγόρια και τα κορίτσια χόρευαν, χωρίς να κάνουν κάτι το άπρεπο, μέσα σε έναν εκκωφαντικό θόρυβο που δεν ακούγαμε ούτε τα λόγια μας. Με συγχωρείς, του λέω, τι είναι εδώ; Μου απαντά ότι ήταν η νεολαία τους. Επειδή ήταν ευφυής άνθρωπος και καλός θεολόγος μου εξήγησε ότι, προκειμένου να μην πηγαίνουν τα παιδιά τους σε κέντρα κοσμικά, έκαναν και αυτοί κοσμικό κέντρο για να πηγαίνουν. Του είπα εγώ τότε: Αδελφέ, οδηγούμε τα παιδιά μας στο Χριστό ή τα απομακρύνουμε από το Χριστό και τα οδηγούμε στον κόσμο; Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και σε εμάς. Το να έρθει κάποιος είναι θέμα της χάριτος του Θεού. Ο άνθρωπος ζητεί και ο Θεός δίδει. Με την προσευχή, τη νηστεία και τον πνευματικό αγώνα ανοίγει η καρδιά του ανθρώπου, για να δεχτεί τη θεία χάρη. Εκείνος, λοιπόν, που αρχίζει το έργο της σωτηρίας και οδηγεί τα βήματά μας κοντά του είναι ο ίδιος ο Χριστός μας. Το ερώτημα είναι επομένως, τι ζητεί ένας νέος άνθρωπος από τον εκκλησιαστικό χώρο. Από αυτό εξαρτάται και κατά πόσο θα καλλιεργήσει τη θέση του με το σώμα του Χριστού, δηλαδή την εκκλησία.

 

Έβδομη ερώτηση: Πώς πιστεύετε ότι πρέπει η Εκκλησία να αντιδράσει στη σημερινή ηθικοοικονομική κρίση που βιώνουμε;

-Πιστεύω ότι η Εκκλησία ήδη συνδράμει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Είναι γεγονός ότι, αν δεν υπήρχε ο εκκλησιαστικός χώρος και ειδικότερα οι ενορίες και οι Μητροπόλεις που βοηθάνε με κάθε τρόπο, δε θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε το τραγικό πρόβλημα της εποχής μας. Αυτό το παραδέχονται ακόμα και φανατικοί αντιχριστιανοί οποιουδήποτε κόμματος, οι οποίοι και επαινούν τη συμπεριφορά του εκκλησιαστικού χώρου. Δεν επιθυμώ να κάνω διάκριση ανάμεσα στα κόμματα. Τα μεν είναι μασονικής κατευθύνσεως, τα δε μαρξιστικής, όμως, είναι όλα ανεξαιρέτως παιδιά του ίδιου πατέρα, του διεθνούς σιωνισμού. Άλλο Εβραίοι και άλλο σιωνισμός, να εξηγούμεθα. Κάποιοι, όπως λέγαμε στα νιάτα μας, παίζουν μπιλιάρδο στην πλάτη μας. Και αυτοί είναι πολιτικοί, οι οποίοι ενδιαφέρονται για το δικό τους συμφέρον. Εξαιρέσεις δεν υπάρχουν. Με ρωτούσε κάποιος πρώην υπουργός: «Μα δεν υπάρχουν εξαιρέσεις;». Του απάντησα αρνητικά. Όταν έχουμε έναν αντιεθνικό νόμο, όπως τα μνημόνια, του αποκρίθηκα, τον ψηφίζετε όλοι. Ποια εξαίρεση, λοιπόν, υπάρχει; Μπορεί να διατυπώνετε αντίθετες κριτικές απόψεις, αλλά την κρίσιμη ώρα ψηφίζετε κάτι το εγκληματικό κατά του έθνους. Για να επανέλθω, λοιπόν, ήδη γίνεται κάτι. Πάντα υπάρχει, όμως, η δυνατότητα για μεγαλύτερα και περισσότερα πράγματα. Ο συγκριτικός βαθμός πολλές φορές αναιρεί το θετικό βαθμό. Έτσι και εδώ, μπορούν να γίνουν πολλά περισσότερα. Δόξα τω Θεό ο Ορθόδοξος κλήρος εν πολλοίς μένει στο ύψος του.

 

Όγδοη ερώτηση: Ποια η γνώμη σας για το σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών που ψηφίστηκε πρόσφατα;

-Είμαστε σε μία εποχή που δεν προσδιορίζεται η ζωή μας από τη χριστιανική πίστη που μεταβάλλεται σε τρόπο ζωής. Εφόσον είμαστε μακριά από αυτή και εφόσον οι νόμοι το επιτρέπουν, ο καθένας μπορεί να συμπεριφέρεται, όπως θέλει και να επιλέγει αυτό που θέλει για τον εαυτό του. Το θέμα είναι ποια σχέση έχει με την εν Χριστώ ζωή. Εδώ, λοιπόν, βλέπουμε μια οργανωμένη προσπάθεια, αυτό που θεωρείται απαξιωτικό στον κοινωνικό μας χώρο, να καταξιωθεί ως συγκεκριμένη και νόμιμη ηθική συμπεριφορά. Δικαίωμά του ο καθένας να ενεργήσει όπως θέλει, αλλά δεν είναι πλέον μέλος του σώματος του Χριστού. Εμείς έχουμε καθήκον να διαφοροποιήσουμε τη στάση μας και να πούμε ότι, όσο μένετε σε αυτόν τον τρόπο ζωής, δεν είστε μέλη της Εκκλησίας ως σώματος του Χριστού. Αυτό το έκανε ο Παύλος με τον αιμομίκτη στην Κόρινθο. Είπε στους Κορίνθιους «Διώξτε τον να βρει το δρόμο του. Με τη χάρη του Θεού μπορεί να επιστρέψει». Αυτή, λοιπόν, πρέπει να είναι η στάση του εκκλησιαστικού χώρου. Από εκεί και πέρα, αγαπάμε όλο τον κόσμο. Όπως βλέπω έναν άνθρωπο που νοσεί από κάποιο νόσημα, το ίδιο βλέπω και σε αυτές τις συμπεριφορές. Διότι πράγματι πρόκειται περί νοσηράς καταστάσεως.Το ότι οι ομοφυλόφιλοι δεν το καταλαβαίνουν είναι άλλο πρόβλημα. Άρα χρειαζόμαστε άμεση διαφοροποίηση, για να δώσουμε τη δυνατότητα να βρουν το δρόμο τους, όσοι θέλουν. Από εκεί και πέρα θρηνούμε για την πτώση της ελληνικής κοινωνίας. Για  μια κοινωνία που θαυματούργησε ιστορικά με τη σύζευξη του ελληνικού πολιτισμού στις κορυφώσεις του και της Ορθοδοξίας των Αποστόλων και των Αγίων Πατέρων. Αυτή η Ορθοδοξία σήμερα στα πρόσωπά μας έχει εξαθλιωθεί. Και κάτι ακόμη: Όταν μιλούμε για αυτές τις περιπτώσεις, η σκέψη μου πηγαίνει πάντα στη δυνατότητα υιοθεσίας παιδιών, κάτι που θα γίνει γρήγορα. Εσύ είσαι νομικός τώρα και από ότι καταλαβαίνω πολύ ώριμος και σε συγχαίρω παιδί μου. Κατανοείς, λοιπόν, ότι η υιοθεσία παιδιών δεν έχει να κάνει μόνο με το ανδρικό και το γυναικείο πρότυπο. Όταν μια γνωστή και μη εξαιρετέα που είναι λεσβία και συζεί με κάποια κοπέλα, ρωτήθηκε από δικαστή ποιο είναι το ανδρικό γονικό πρότυπο, όταν ήθελε να υιοθετήσει, εκείνη του απάντησε ο μπάτλερ του σπιτιού. Ούτε είναι επιχείρημα ότι και σε μια φυσιολογική οικογένεια μπορούν να εμφανιστούν νοσηρές καταστάσεις. Βεβαίως. Αλλά η αρρώστια επιβεβαιώνει τον κανόνα της υγείας. Δεν έπεται ότι η αρρώστια γίνεται κανόνας. Το ίδιο, λοιπόν, συμβαίνει και εδώ με την υιοθεσία. Προ ημερών διάβαζα στο διεθνή τύπο ότι ένα ζευγάρι ομοφυλοφίλων υιοθέτησαν πέντε παιδιά, τα οποία μαρτύρησαν κοντά τους και κατέληξαν να γίνουν χειρότερα από τα πρότυπα που είχαν στην οικογένεια. Μου έλεγε κάποια δημοσιογράφος: ‘Ευλογία Θεού, όταν ο άλλος θέλει να υιοθετήσει’. Γιατί, δεν μπορεί κάποιος να βοηθήσει ένα παιδί χωρίς να το υιοθετήσει; Εδώ αναφέρομαι, ας μου επιτραπεί η έκφραση, και στους φυσιολογικούς ανθρώπους. Μου λένε πολλές κυρίες ότι δεν έχουν παιδιά και καταφεύγουν στα σκυλιά. Τους απαντάω ότι ναι μεν πρέπει να φροντίζουμε κι να αγαπάμε τα ζώα, αλλά πάνω από τα ζώα είναι ο άνθρωπος. Μου ανταπαντούν ότι δεν μπορούν να υιοθετήσουν εύκολα. Εγώ τότε τις προτρέπω να πηγαίνουν δυο-τρεις φορές την εβδομάδα που έχουν χρόνο σε ιδρύματα και να συνδεθούν με ένα-δυο παιδιά. Αρχίστε, τους λέω, να τα βοηθάτε και να τα σπουδάζετε. Κάποια μέρα τα παιδιά αυτά θα σας πουν μητέρα. Διότι η μητρότητα και η πατρότητα, λέει ο Χρυσόστομος, δεν είναι το «τεκνοποιείν», αλλά το «τεκνοτροφείν». Το ζήτημα είναι ποιες θα είναι οι περιπλοκές για τα πρόσωπα που είναι αμέτοχα στο έγκλημα. Τι φταίνε αυτά τα παιδάκια που θα υιοθετηθούν σε ένα τέτοιο περιβάλλον ή σε ένα οποιοδήποτε αρνητικό περιβάλλον, έστω και φυσιολογικών θεωρουμένων γονέων; 

 

Ένατη ερώτηση: Πώς συμβιβάζεται το αυτεξούσιο που έχει κάθε άνθρωπος με την αναμφισβήτητη παραδοχή ότι ο Θεός γνωρίζει τα πάντα είτε παρελθόντα είτε μέλλοντα; Δεν υπάρχει αντίφαση;

-Φαινομενικά ναι. Και όλα τα του Θεού είναι μια αντίφαση. Διότι ο άνθρωπος κρίνει με το δικό του μυαλό και προσπαθεί να συλλάβει διανοητικά τον Θεό. Αυτό είναι το μεγαλύτερο ατόπημα ή διαφορετικά το πιο μεγάλο αστείο που υπάρχει στον κόσμο. Αυτό έπαθε ο ιερός Αυγουστίνος. Θεολογούσε, όχι με τις προϋποθέσεις των Ανατολικών Πατέρων, αλλά θεολογούσε, και είναι ένα σεβαστό πρόσωπο, για το γεγονός ότι προσπαθούσε να φύγει από την ηθική ακαταστασία στην οποία ζούσε (ερωμένη, νόθο παιδί κτλ). Έτσι έγινε μεγάλος Πατέρας και Άγιος της Εκκλησίας. Βρισκόταν κάποτε σε μια ακρογιαλιά και σκεφτόταν τι είναι ο Θεός. Δεν του έβγαινε κάτι. Σε κάποια στιγμή βλέπει ένα παιδάκι τεσσάρων με πέντε, ίσως και λιγότερα, που είχε ανοίξει μια τρύπα στην άμμο και έπαιρνε νερό με τον κουβά και το έριχνε μέσα στην τρύπα. Και ρώτησε το παιδάκι τι πάει να κάνει. Εκείνο είπε: ‘Θα αδειάσω τη θάλασσα μέσα στην τρύπα’. Αυτό ακριβώς κάνουν και οι άνθρωποι. Προσπαθούν να χωρέσουν στο μυαλουδάκι τους όλον τον Θεό. Ποιος μπορεί να ξέρει την ουσία του Θεού; Είναι απερινόητος, υπεράνω πάσης νοήσεως, λένε οι Άγιοί μας, και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χριστιανισμός είναι η εμπειρία των Αγίων και όχι η δική μας ψεύτικη και κάλπικη. Οπότε θα σου δώσω την απάντηση με ένα παράδειγμα, μια εικόνα: ο Θεός μοιάζει με έναν άνθρωπο που βρίσκεται στην κορυφή ενός ουρανοξύστη. Βρίσκεται στη γωνία του ουρανοξύστη και βλέπει ένα αυτοκίνητο που έρχεται από τη μία πλευρά και ένα από την άλλη. Και ξέρει με μαθηματική ακρίβεια ότι θα συγκρουστούν. Είναι, όμως, αίτιος της σύγκρουσης ο Θεός που βρίσκεται στην κορυφή του ουρανοξύστη; Εκ της θέσεώς του ο Θεός γνωρίζει, αλλά δημιούργησε τον άνθρωπο ελεύθερο και σέβεται, δέχεται και καταφάσκει ο ίδιος την ελευθερία του ανθρώπου. Ξέρει τι θα συμβεί και αν είναι το θέλημά του, επεμβαίνει για να αποτρέψει ένα μεγαλύτερο κακό που μπορεί να δημιουργηθεί από τη σύγκρουση. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Ιούδας. Ο Χριστός ήξερε ότι ο Ιούδας θα γίνει προδότης. Ο Πέτρος έλεγε: ‘Συ πάντα οίδας. Συ πάντα γιγνώσκεις’. Και οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης έλεγαν ότι θα γίνει προδότης. Ο Ιούδας, όμως, το ήξερε; Εάν ο Ιούδας απομακρυνόταν από το Χριστό, γιατί θα γινόταν προδότης, εμείς πρώτοι θα χλευάζαμε τη συμπεριφορά του Θεανθρώπου και θα λέγαμε ότι δεν έδωσε μια ευκαιρία στον Ιούδα. Και όμως του έδωσε ευκαιρία. Τον έκανε οικονομικό επόπτη της μικρής ιεραποστολικής κοινωνίας που είχαν (οι δώδεκα Απόστολοι ήταν ένα μικρό μοναστήρι με ηγούμενο το Χριστό). Βέβαια, αυτός δε θέλησε να βάλει μυαλό. Όπως ψάλλουμε και στην Εκκλησία: ‘οὐκ ἠβουλήθη συνιέναι’. Επομένως, άλλο είναι τι προγιγνώσκει ο Θεός και άλλο αν αυτός είναι η αιτία του μέλλοντος να συμβεί.

 

Δέκατη ερώτηση: Κλείνοντας, θέλω να σας ρωτήσω, αν πιστεύετε ότι ένα μωαμεθανός για παράδειγμα ή ένα βουδιστής είναι καταδικασμένοι εκ των προτέρων να μην απολαύσουν αιώνια γαλήνη, ακριβώς επειδή δεν είναι Ορθόδοξοι, ακόμα και αν είναι οι πιο ηθικοί και τίμιοι άνθρωποι του κόσμου;

-Αιώνια γαλήνη είναι η σχέση με τη χάρη του Θεού, αυτό που λέμε παράδεισος. Παράδεισος είναι να βλέπεις αιώνια τον Θεό και να ευφραίνεσαι. «Υπέρκαλος αγλαΐα» λέγεται αυτό από τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Θέλοντας και μη όλοι θα βλέπουμε αιωνίως τον Θεό μέσα στο άκτιστο φως του. Κόλαση είναι να βλέπουμε αιώνια το Χριστό και να καιγόμαστε από την παρουσία του. Εάν μπει κάποιος μέσα στο σπίτι τώρα που μιλάμε και είναι φίλος σου, αυτό θα είναι για εσένα παράδεισος. Εάν εγώ δεν το συμπαθώ, θα αγωνιώ να φύγει. Και αυτό που θα βιώνα είναι η κόλαση. Ούτε καζάνια, ούτε τίποτα. Όπως λέει και ο Χρυσόστομος: ‘Προτιμώ όλα τα καζάνια όλου του κόσμου, παρά αυτό το καζάνι που δεν τελειώνει ποτέ’. Και εδώ την απάντηση την έδωσε ο Απόστολος Παύλος: ‘Οι μη νόμον έχοντες, φυσει τα του νόμου ποιούσι. Συμμαρτηρούσης αυτών της συνειδήσεως’. Ο Θεός- κριτής σε κάθε άνθρωπο είναι η συνείδηση. Η συνείδηση είναι το μεγαλύτερο δώρο του Θεού. Άρα το τι είναι καλό και το τι είναι κακό, το ξέρει ο άνθρωπος με βάση τη συνείδησή του, πριν γίνει Χριστιανός. Γι’ αυτό και στην παραβολή της Δευτέρα παρουσίας λέει ο Χριστός: ‘Όσα εποιήσατε ή ουκ εποιήσατε ενί των αδελφών μου των ελαχίστων, αμοί εποιήσατε ή ουκ εποιήσατε’. Ό,τι κάνουμε, λοιπόν, στο συνάνθρωπο, το κάνουμε στον ίδιο το Χριστό. Σε κάθε άνθρωπο κρύβεται ο ίδιος ο Χριστός. Και επομένως, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία, διότι υπάρχει ο νόμος της συνειδήσεως. Από εκεί και πέρα, εάν η συνείδηση λειτουργεί θετικά, θα οδηγηθεί ο άνθρωπος στο να βρει το Χριστό. Αυτό συνέβη και με τον Απόστολο Παύλο. Ήταν αρχηγός της φαρισαϊκή, θα έλεγε κανείς KGB ή CIA.  Κυνηγούσε τους χριστιανούς σαν πράκτορας του Ιουδαϊσμού. Ήταν ηθικότατο στοιχείο, αλλά φανατικός αντιχριστιανός.  Νόμιζε ότι οι χριστιανοί είναι προδότες του Μωσαϊκού νόμου. Με την εμφάνιση του Χριστού στο δρόμο προς τη Δαμασκό μεταμορφώθηκε. Οπότε ο Απόστολος Παύλος είναι ένα πρότυπο ανθρώπου, ο οποίος με την καλή του συνείδηση σώθηκε και αργότερα έγινε και άγιος της Εκκλησίας μας. Η συνείδηση του ανθρώπου θα οδηγήσει τον άνθρωπο οπωσδήποτε στον Θεό. Γι’ αυτό, τι κάνει ο Θεός με τους άλλους ανθρώπους, και το υπογραμμίζω αυτό, δε με αφορά.  Το ερώτημα είναι, τι κάνω εγώ απέναντι στους άλλους ανθρώπους. Εάν μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας είναι μακριά από το Χριστό, αυτό είναι έγκλημα των χριστιανών. Βλέπουμε κακούς Ορθοδόξους, παπικούς που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η παγκόσμια κυριαρχία του Πάπα, κακούς προτεστάντες που όλο απομακρύνονται από το Χριστό, αυτά όλα είναι αρνητικά παραδείγματα για τη στάση ζωής που ο καθένας επιλέγει. Το πρόβλημά μου, λοιπόν, δεν είναι τα θα κάνει ο Θεός με αυτούς που έχουν καθαρή τη συνείδησή τους και θα γίνουν χριστιανοί και άγιοι, αλλά μάλλον από τη στάση που τηρώ εγώ απέναντί τους, που θα γίνω δαίμονας, όταν αρνούμαι το δικαίωμά τους να μάθουν από εμένα, από εσένα, από το Χριστό και από τον καθένα. Κάθε χριστιανός Ορθόδοξος είναι προβολέας και διδάσκαλος της πίστεως και χωρίς να μιλεί. Ο Μέγας Βασίλειος χαρακτηριζόταν από τον Άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο ‘σιωπώσα παραίνεσις’, δηλαδή και χωρίς να μιλεί, μόλις τον έβλεπε κάποιος, καταλάβαινε τι είναι ο χριστιανισμός. Αυτό το έζησα πολλές φορές στη Γερμανία. Γερμανοί καθηγητές μου έλεγαν ότι μόνο που έβλεπαν τον τάδε κληρικό ή μοναχό, καταλάβαιναν τι σημαίνει Ορθοδοξία. Αλήθεια, δε λέμε πολλές φορές: ‘Δεν έχει Θεό μέσα του’; Ο άνθρωπος αυτός έχει φιμώσει τη συνείδησή του. Η συνείδηση και στην αρχαιότητα ακόμα ήταν κανόνας κριτικής και αξιολόγησης του ανθρώπου. Μπορεί να δούμε πολλούς Ζουλού αγγέλους στη Δευτέρα Παρουσία και πολλούς χριστιανούς ανάξιους, όπως ίσως αυτός που ομιλεί αυτή τη στιγμή, δαίμονες.

 

Ραφαήλ Παπασυκιώτης: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνέντευξη που μου δώσατε!

Πατήρ Γ. Μεταλληνός: Και εγώ ευχαριστώ! Εύχομαι καλή πρόοδο!

Επιμέλεια Συνέντευξης: Παπασυκιώτης Ραφαήλ