Θρησκεία και Πολιτισμός

Του Στέφανου Α. Πέππα

 

“Όποιος έχει τέχνη κι επιστήμη έχει και θρησκεία.

Όποιος δεν έχει εκείνες τις δύο, έχει θρησκεία.”

(J.W. von Goethe)

 

“Η άποψή μου για τη θρησκεία είναι ίδια μ’ αυτή του Λουκρήτιου. Τη θεωρώ ως μια ασθένεια που γεννήθηκε από τον φόβο και ως πηγή ανείπωτης δυστυχίας στην ανθρώπινη φυλή. “

(Bertrand A. W. Russell)

 

Η νοηματοδότηση των δύο αυτών εννοιών (θρησκεία και πολιτισμός) αρχίζει από τα πρώτα μόλις βήματα της ανθρώπινης νόησης και λογικής. Σε σπαργανικό ατομικό στάδιο καταρχάς (π.χ. γιατί καίει η φωτιά, η Σελήνη είναι θεότητα, κλπ.) και εξελίσσεται με την ολοένα αυξανόμενη ανάγκη του ανθρώπου για αναζήτηση εννοιών, αιτιών και κατανόησης του κόσμου, εξωτερικού αλλά και εσωτερικού. Ο φιλοσοφικός προβληματισμός μπορούμε να πούμε πως συνυπήρξε με την έννοια του Θείου και από κοινού και το καθένα ξεχωριστά συνέχισαν να αναπτύσσονται, να αλληλοπεριχωρούνται και να συγκρούονται στη διάρκεια των χιλιετιών.

 

Η μελέτη της Κοσμοθεωρίας στον ελληνικό χώρο (και στις ελληνικές αποικίες), έχει να επιδείξει συνταρακτικές μεταβολές της ανθρώπινης σκέψης και νόησης. Η μελέτη της φύσης διαδέχεται την μελέτη του ανθρώπου και αυτή με τη σειρά της δίνει θέση στην μελέτη του αόρατου Κόσμου. Ο Κόσμος των Ιδεών του Πλάτωνα [ΣτΣ: ή του δασκάλου του] δημιουργείται από την εξαιρετικά αφαιρετική φιλοσοφική ικανότητα του Φιλοσόφου, που κοιτά πέρα από το προφανές και αντιληπτό. Ο κόσμος της Ύλης και του αισθητού είναι απλά σκιές εν συγκρίσει με τον Ιδεατό. Κατ’ επέκταση, ο αόρατος αυτός κόσμος αντικατοπτρίζεται στην ανθρώπινη ψυχή. Η ανθρώπινη ψυχή μετέχει και των δύο αυτών κόσμων.  Η έννοια του Υπερβατικού (του Θείου), συνυπάρχει με την έννοια του Αγαθού (την κατ’ επέκταση έννοια του πολιτισμού). Συνυφαίνονταν, λοιπόν, και αποκαλύπτονταν και οι δύο έννοιες στις ανεπτυγμένες ανθρώπινες κοινωνίες, είτε δια της ανθρώπινης νόησης είτε δια “αποκαλύψεων” όπως θα λέγαμε με την σημερινή θρησκευτική ορολογία.

 

Οι σύγχρονες κοινωνίες στηρίζονται εξίσου στον πολιτισμό και την θρησκεία. Κάποιες δίνοντας βάση κυρίως στον έναν άξονα μόνο, άλλες στον άλλο και κάποιες που φροντίζουν να βρίσκονται στην μέση οδό. Έχει παγιωθεί πλέον, οι κοινωνίες που έχουν ως θεμέλιο (fontamentum), ακραίες θρησκευτικές ή ιδεολογικές θέσεις να χαρακτηρίζονται ως φονταμενταλιστικές. Ο φανατισμός και η αρρωστημένη προσκόλληση τόσο σε πολιτικές θέσεις όσο και σε θρησκευτικές δοξασίες ωθεί πάντοτε –αργά ή γρήγορα- σε καταστροφή πολιτισμού ή σε θρησκευτική πλάνη. Η Οικουμενικότητα του πνεύματος βάσει και συνεπεία του δόγματος της πίστης αφενός και της πολιτισμένης κοινωνίας αφετέρου παράλληλα με το σεβασμό της αρχής της ελευθερίας και ανεξιθρησκείας του ανθρώπου, παραγκωνίζουν σε μεγάλο βαθμό την λανθάνουσα ροπή μεμονωμένων στοιχείων μιας υγιούς κοινωνίας.

 

Είναι εις γνώση μας, πως οι σχέσεις θρησκείας και πολιτικής είναι αναπόφευκτες στην ιστορία των λαών, αλλά και τα δύο μέρη οφείλουν νά έχουν ισορροπημένη σχέση μεταξύ τους. Οι πολιτικές επιδιώξεις δεν πρέπει να χρησιμοποιούν την θρησκεία  για να πετύχουν προσκόλλησή της στο άρμα της πολιτικής και αντίστοιχα οι τυχόν προσωπικές επιδιώξεις θρησκευτικών ηγετών δεν πρέπει να χαρακτηρίζονται από αντίστοιχη εκμετάλλευση εν είδει πολιτικών σκοπιμοτήτων.  Φυσικά, εδώ προσθέτουμε πως η σύμφωνη ή η αντίθετη γνώμη αμφοτέρων των πλευρών είναι δόκιμο να εκφράζεται ευθαρσώς στην κοινή γνώμη καθώς πρόκειται για συνιστώσες κρατικής και κοινωνικής υπόστασης καθώς και πολιτισμού. Ειδικά, σε θέματα που άπτονται του ενός ή του άλλου ενδιαφερομένου, ο διάλογος και η καλή διάθεση ερμήνευσης των γεγονότων είναι επιβεβλημένα.

 

Ο απομονωτισμός, ποτέ δεν ωφέλησε κανέναν.

 

 

Ο Στέφανος Α. Πέππας είναι απόφοιτος Ιδιωτικού Κολεγίου Ναυτιλιακής κατεύθυνσης, με εξειδίκευση στο Ναυτικό Δίκαιο και Δίκαιο Θαλάσσης. Έχει προϋπηρεσία 11ετίας σε πολυεθνικές Ναυτιλιακές εταιρείες και έπειτα στον Ξενοδοχειακό και Τουριστικό τομέα. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια Διεθνούς Διπλωματίας και Θεωρίας Τρομοκρατίας-Αντιτρομοκρατίας από ξένα Πανεπιστήμια, καθώς και άνω της δεκαετίας ερευνά θέματα άπτοντα Άμυνας, Γεωπολιτικής και Στρατηγικής. Δημοσιεύει άρθρα σε ιστοσελίδες αντίστοιχου περιεχομένου. Στο πλαίσιο του εθελοντισμού υπήρξε στέλεχος της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς στον Πολιτιστικό-Πολιτισμικό τομέα. Γνωρίζει άριστα αγγλικά και σε μικρότερο βαθμό γαλλικά.

 

Πρώτη δημοσίευση: www.schooltime.gr