9ος Διεθνής Διαγωνισμός Εικονικής Δίκης Ρωμαϊκού Δικαίου {Βιέννη 6-9 Απριλίου 2016}

Η νομική επιστήμη είναι ένα πυλώνας σύνδεσης με τον καθημερινό βίο του παρόντος και του παρελθόντος, αποτελώντας παράλληλα έρεισμα για συζητήσεις αναγόμενες στην πολιτική και την κοινωνική εξέλιξη του συλλογικού βίου. Η θητεία στη Νομική Σχολή Αθηνών αποτέλεσε για εμάς ένα ταξίδι μεστό από τέτοιου είδους προβληματισμούς, καθώς και μια ευκαιρία για συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις, που αναδεικνύουν την πρακτική εφαρμογή όσων διδασκόμασταν στο αμφιθέατρο. Είμαστε ιδιαιτέρως χαρούμενες, που μέσα από αυτό το αφιέρωμα γνωρίσαμε συμφοιτητές μας (Απόστολος Λατσώνας, Χριστίνα Κολοτούρου, Ερρικέτη Τλα Ντα Σίλβα, Ηλιάνα Γρίβα), οι οποίοι δραστηριοποιούνται ενεργά σε έναν δύσκολο τομέα της επιστήμης μας, που αποτελεί την ίδια στιγμή και το θεμέλιό του, το ρωμαϊκό δίκαιο, στον ένατο Διεθνή Διαγωνισμό Εικονικής Δίκης του οποίου κατέλαβαν την τέταρτη θέση. Τους ευχαριστούμε, λοιπόν, για το χρόνο , τη συνέντευξη και το υλικό που μας παραχώρησαν και τους ευχόμαστε κάθε επιτυχία στον αγώνα, στον οποίο επιδιδόμαστε όλοι οι μέτοχοι της γενιάς μας τους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, γεγονός που δε θα πρέπει να μας αποθαρρύνει από το να επιδιώκουμε τους στόχους και τα θέλω μας. Οι συλλογικές φοιτητικές δράσεις, οι οποίες οργανώνονται από τους καθηγητές και βρίσκουν θερμή ανταπόκριση από τους φοιτητές, σίγουρα καταδεικνύουν ένα γνήσιο ενδιαφέρον για διεύρυνση των επιστημονικών οριζόντων, καθώς και διάθεση για συνεργασία, στοιχείο μάλλον δυσεύρετο στην ελληνική κοινωνία. 

{Ο Ένατος Διεθνής Διαγωνισμός Εικονικής Δίκης Ρωμαϊκού Δικαίου (Ninth International Roman Law Moot Court Competition) πραγματοποιήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2015-16 υπό τη διοργάνωση του Πανεπιστημίου της Βιέννης (UniversitatWien) στις 6-9 Απριλίου 2016 στην αυστριακή πρωτεύουσα.

Το ρωμαϊκό δίκαιο δεν αποτελεί απλά κλάδο του δικαίου, αλλά πηγή του. Στο σύνολό του το σημερινό δίκαιο διαπνέεται όχι μόνο από τις αρχές, αλλά και από συγκεκριμένες ρυθμίσεις του ρωμαϊκού δικαίου και ως επιστημονικός κλάδος αντιπροσωπεύει ένα βάπτισμα, που πρέπει να περάσουν όλοι οι μελλοντικοί νομικοί. Η συμμετοχή στην εικονική δίκη Ρωμαϊκού δικαίου αποτελεί, από αυτήν την άποψη, μία μοναδική ευκαιρία, για γνωριμία με τις ρίζες της επιστήμης που μελετάμε καθημερινά. Επιπλέον, τα πρωτότυπα πραγματικά περιστατικά που εξιστορούνται στο πρακτικό του διαγωνισμού μάς οδήγησαν - ως σκόπευαν - στην αναζήτηση νομικών λύσεων για ανεξερεύνητα, δυσεπίλυτα και αντιφατικά στη νομοθεσία της εποχής του Ιουνστινιανού ζητήματα. Διαδραματιζόμενη το 540 μΧ.- εποχή όμορη χρονικά με την μεγάλη βυζαντινή κωδικοποιητική προσπάθεια- η υπόθεση του πρακτικού μας ταξίδεψε σε μία απώτερη ρίζα του ελληνικού δικαϊκού πολιτισμού, ενώ παράλληλα η πρακτική ενασχόληση το δίκαιο τής εποχής, το οποίο παρέχει εξίσου θεμελιωμένες απαντήσεις για το ίδιο νομικό ζήτημα από αντίθετες πλευρές, μάς γοήτευσε.

Πλάι στις πλούσιες γνώσεις που αποκτήσαμε χάρη στο διαγωνισμό θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε τις πλούσιες εμπειρίες που μας χάρισε. Ορμώμενοι από τη διαρκή μας συλλογική προσπάθεια αποκτήσαμε σημαντική εμπειρία της ομαδικής εργασίας. Παράλληλα, με αφορμή τη συμμετοχή μας στο Διαγωνισμό ταξιδέψαμε στην υπέροχη Βιέννη, πόλη με σπουδαίο πολιτισμό, ένα «ανοιχτό μουσείο» για κάθε επισκέπτη, και γνωρίσαμε καταξιωμένους καθηγητές και φοιτητές ομόλογων Πανεπιστημίων. Η ανταλλαγή απόψεων και προβληματισμών, η ειλικρινά εκπαιδευτική επαφή με ανθρώπους και μέρη, αλλά και η τιμή να εκπροσωπήσουμε τη Σχολή μας σε ένα διεθνή διαγωνισμό θα ήταν αδύνατη, ελλείψει και της σχετικής κρατικής μέριμνας, χωρίς την πολύτιμη συνεισφορά όλων όσων στάθηκαν δίπλα μας και μας συνέδραμαν με αστείρευτη γενναιοδωρία και δημιουργική διάθεση. Για όλα αυτά και εις ένδειξη αληθούς ευγνωμοσύνης θα θέλαμε να εκφράσουμε θερμές ευχαριστίες:

Στην κυρία Αθηνά Δημοπούλου, την καθηγήτριά μας, που μας έδωσε μία θέση συμμετοχής στο Διαγωνισμό, μας επέβλεψε στενά και μας βοήθησε με την ανεκτίμητη γνώση της ανιδιοτελώς, ανοίγοντάς μας μία πόρτα στην εξερεύνηση του παρελθόντος της αγαπημένης νομικής επιστήμης,

Στην κυρία Αρτεμησία Παπαδάκη, δικηγόρο και παλαιά συμμετέχουσα του διαγωνισμού για την όρεξη και υπομονή που επέδειξε σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας μας και συνολικά για την αναμφισβήτητα σημαίνουσα συνδρομή της,

Στους Άννα-Μαρία Μανέττα και Μιχάλη Χαϊντούτη, φοιτητές της Νομικής Σχολής Αθηνών και περσινούς συμμετέχοντες, για την αξιομνημόνευτη βοήθειά τους στην οργάνωση και το συντονισμό των εργασιών κατά την προετοιμασία μας, και

Στις δικηγορικές εταιρείες Ζέπος και Γιαννόπουλος, Καρατζάς και Συνεργάτες, Ποταμίτης Βεκρής, για την ευγενική χορηγία, την υλική και ηθική στήριξη της ομάδας μας, χωρίς την οποία θα είχε σταθεί αδύνατη η διεκπεραίωση του σκοπού των προσπαθειών μας.

    Απόστολος, Χριστίνα, Ερρικέτη, Ηλιάνα}

Θα θέλαμε να μας μιλήσετε για το ρωμαϊκό δίκαιο ως επιστημονικό αντικείμενο. Τι είναι αυτό που σας τράβηξε στο να ασχοληθείτε περαιτέρω με αυτό και εν τέλει να λάβετε μέρος στο διαγωνισμό;

Χριστίνα: Αυτό που μου άρεσε περισσότερο στο Ρωμαϊκό Δίκαιο μελετώντας τον Πανδέκτη, είναι ότι αποτελεί ένα συνονθύλευμα έργων της αρχαιότητας, όπου μας δείχνει πώς έγινε η κωδικοποίηση του δικαίου πάνω στην οποία βασίστηκε ο γαλλικός κώδικας, αλλά και ο σύγχρονος αστικός κώδικας. Παρατηρούμε δηλαδή στον Πανδέκτη, και αυτό είναι που με τράβηξε περισσότερο σε αυτόν, μια αρχική προσπάθεια, σε μια εποχή που δεν έχει τα μέσα που έχουμε σήμερα να ομαδοποιήσει τις αρχές του δικαίου σε διάφορες κατηγορίες και υποπεριπτώσεις. 

Ερρικέτη: Μέσα από τη διαδικασία αυτής της εικονικής δίκης, γνώρισα το Ρωμαϊκό Δίκαιο, το οποίο δεν το είχαμε ακόμα διδαχθεί μέσα στη σχολή. Είδα πόσο περιπτωσιολογικά αναφέρεται ο Πανδέκτης, ο οποίος συμπεριλαμβάνει μέσα του τα πάντα. Δεν υπάρχει ζήτημα που να είχαμε ψάξει στο πρακτικό και να μην υπάρχει η απάντηση μέσα στον Πανδέκτη.

Χριστίνα: Η δυσκολία του Ρωμαϊκού Δικαίου έγκειται στο να μπορούν να ρυθμιστούν και οι δύο πλευρές, αν ψάξεις σωστά. Μπορείς μέσα σε αυτό να βρεις επιχειρήματα και για την πλευρά του ενάγοντος και του εναγομένου. Εσύ πρέπει να ψάξεις και να βρεις τα πιο ορθά επιχειρήματα. 

Ηλιάνα: Εκεί έγκειται και το πρακτικό του διαγωνισμού, δηλαδή κάτι που αρχικά μας φαίνεται ότι δεν υπάρχει ρύθμιση γι αυτό, εν τέλει αυτό έχει ρυθμιστεί στον Πανδέκτη, αν και επειδή αυτός ρυθμίζει πολλά πράγματα, μερικές φορές μπορείς να βρεις και αντιφατικές διατάξεις. Εκεί βρίσκεται και η δυσκολία, στο να ψάξεις να βρεις πράγματα, τα οποία μπορεί να μην είναι ξεκάθαρα νομικά και τα οποία πολλές φορές απέχουν από τη σημερινή νομική πρακτική.

Περιγράψτε μας τη διαδρομή μέχρι το διαγωνισμό, την οποία διανύσατε ως ομάδα. Τι πιστεύετε ότι αποκομίσατε από αυτό το πλαίσιο συνεργασίας;

Ερρικέτη: Ήταν μία πολύ ευχάριστη διαδικασία, σίγουρα κουραστική, απλώς αυτό που μου άρεσε προσωπικά περισσότερο ήταν ότι δεθήκαμε πάρα πολύ ως ομάδα και μεταξύ μας, αλλά και με την καθηγήτρια, την κυρία Δημοπούλου, που μας προετοίμασε, καθώς και  με την προπονήτρια κυρία Σίσσυ Παπαδάκη που μας βοήθησε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Πραγματοποιήσαμε έναν μεγάλο αριθμό προβών συνολικά. Είχαμε ξεκινήσει με μια έρευνα και μετά την εξεταστική οι πρόβες μας εντατικοποιήθηκαν, καθώς έγιναν πλέον καθημερινές. Ήταν με λίγα λόγια η βασική μας ενασχόληση. Αν και κουραστικό, άξιζε πραγματικά. 

Χριστίνα: Από όλη αυτή τη διαδικασία, εκτός από το αυτονόητο κομμάτι, που είδαμε δηλαδή πώς είναι η δικηγορία στην πράξη με την προσομοίωση της δίκης στο moot, πώς είναι να πρέπει να φτιάχνεις τα επιχειρήματά σου, να εκφέρεις έναν λόγο που να είναι πειστικός, εκτός λοιπόν από αυτά, αποκομίσαμε πολλές καινούριες γνώσεις του νέου κλάδου που εξερευνήσαμε, καθώς ήρθαμε σε επαφή με το Ρωμαϊκό Δίκαιο και καλλιεργήσαμε τη σκέψη μας. Μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, μπορώ να πω με σιγουριά ότι κάναμε καινούριους φίλους και είχαμε και την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με ξένα Πανεπιστήμια, με παιδιά από το εξωτερικό. Τέλος, το σημαντικότερο για εμένα είναι ότι η Νομική Αθηνών σε μια περίοδο κρίσης, όπου το Πανεπιστήμιο παλεύει για να επιβιώσει, εμείς μπορέσαμε επάξια να σταθούμε απέναντι σε φημισμένα Πανεπιστήμια του εξωτερικού και να μπορέσουμε να τα συναγωνιστούμε, γεγονός που με κάνει περισσότερο περήφανη από όλα.

Ηλιάνα: Να προσθέσω ότι το άγχος δεν έλειψε, ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες πριν από το διαγωνισμό, κατά τη διάρκεια των οποίων ήταν και η κύρια απασχόλησή μας και παρά τις αντίξοες συνθήκες, δηλαδή το γεγονός ότι δεν έχουμε τα μέσα ως Πανεπιστήμιο και συγκεκριμένα αυτά που θεωρούνται δεδομένα για την προετοιμασία του διαγωνισμού σε άλλα Πανεπιστήμια, όπου πχ έχουν τα βιβλία τους ηλεκτρονικά σε μια βιβλιοθήκη, που λειτουργεί 24 ώρες, ενώ εμείς έπρεπε να πηγαίνουμε αποκλειστικά και μόνο συγκεκριμένες ώρες, χωρίς να μπορούμε να τα δανειστούμε. Παρά τις αντιξοότητες και το άγχος, λοιπόν, η καθημερινή τριβή με τα παιδιά ήταν αυτό που έκανε και πιο ευχάριστη τη διαδρομή. Οι πρόβες από ένα σημείο και μετά, επειδή σταμάτησε πλέον να είναι κουραστικό το να γράφουμε και να ξαναγράφουμε το λόγο μας (κάτι που μας φαινόταν στην αρχή δύσκολο), άρχισαν να κυλούν πιο αβίαστα. Στην πορεία αφού συνηθίζεις, η καθημερινή τριβή βγάζει στις πρόβες την πλάκα και τα πειράγματα που αφήνουν στο τέλος μια πολύ ωραία εικόνα και έτσι ξεχνάς τις δυσκολίες και τον κόπο που κατέβαλες, για να φτάσεις μέχρι εκεί.

Χριστίνα: Επίσης, στο πλαίσιο της προετοιμασίας μας τον τελευταίο μήνα, έπρεπε να συναντιόμαστε καθημερινά, για να κάνουμε πρόβες και μετά από αυτές τις πολύωρες συναντήσεις, εκεί ήταν που έβγαινε η κούραση και το άγχος και δεθήκαμε όλοι ως ομάδα. Τέλος, στα εμπόδια που συναντήσαμε στη διαδρομή μέχρι να φτάσουμε στο διαγωνισμό, ήταν ότι εμείς ήμασταν οι μόνοι από όλα τα Πανεπιστήμια που συμμετείχαν εκεί πέρα, που το κάναμε αυτό εντελώς εθελοντικά, χωρίς να έχουμε τίποτα να κερδίσουμε, σε αντίθεση με τα παιδιά του εξωτερικού που παίρνουν πιστωτικές μονάδες, οι οποίες μετρούν σαν κάποιο υποχρεωτικό μάθημα στον οδηγό σπουδών, ενώ το Ελληνικό Πανεπιστήμιο το μόνο που ωθεί τα παιδιά στη συμμετοχή σε τέτοιες δραστηριότητες είναι η προσωπική καλλιέργεια. Τέλος η καθηγήτριά μας, που ανέλαβε την προετοιμασία μας, η κυρία Δημοπούλου, και η δικηγόρος που μας βοήθησε η κυρία Αρτεμησία Παπαδάκη, αφιέρωσαν τον προσωπικό τους χρόνο σε εμάς, χωρίς να έχουν κάτι να κερδίσουν και αυτό ήταν πολύ συγκινητικό. 

Ηλιάνα : Βέβαια και οι προπονητές μας συνέδραμαν αρκετά σε αυτήν την πορεία: ο Μιχάλης Χαιτούκης και η Μανέττα,που επίσης οικειοθελώς μας βοήθησαν σε αυτήν την προσπάθεια.

Πείτε μας λίγα λόγια για την υπόθεση, την οποία πραγματευτήκατε

Ερρικέτη: Η φετινή υπόθεση ήταν αρκετά σύνθετη, τόσο ως προς το νομικό της σκέλος, όσο και ως προς τα πραγματικά της περιστατικά. Το πρακτικό αποτελούνταν από δύο αγωγές. Ο καθένας μας είχε αναλάβει στην ουσία τη μία αγωγή, είτε ως ενάγων είτε ως εναγόμενος και η υπόθεση ήταν τόσο ευφάνταστη, που πραγματικά έμοιαζε να είναι βγαλμένη από κάποιο σενάριο κινηματογραφικής ταινίας. Βρισκόμαστε στην Κωνσταντινούπολη το 540μ.Χ., δηλαδή την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Μετά την απαγωγή του γιου μιας αριστοκρατικής οικογένειας, αρχίζει και εκτυλίσσεται ένα σενάριο γεμάτο από ανατροπές και πολλά ερωτηματικά, τα οποία κληθήκαμε να ξεμπερδέψουμε. Στην ουσία έπρεπε να ξετυλίξουμε ένα κουβάρι πολλών ερωτημάτων τόσο ενοχικού, όσο και οικογενειακού και εμπράγματου δικαίου, τα οποία αφορούσαν κυρίως τη διαχείριση ενός χρηματικού ποσού, που έδωσε ο πατέρας του απαχθέντα σε έναν μεσάζοντα, προκειμένου να απελευθερώσει το γιο του. Τα άλλα ζητήματα, που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε στη δεύτερη αγωγή, ήταν ζητήματα που δεν είχαν αντιστοιχία στο δικό μας δίκαιο. Επρόκειτο δηλαδή για ζητήματα που δε ρυθμίζονται πλέον, γιατί αφορούν το θέμα της δουλείας και συγκεκριμένα της απελευθέρωσης και της διαφθοράς ενός δούλου. Αυτό το οποίο είναι εντυπωσιακό στο πρακτικό είναι το πώς στην ουσία καμία πλευρά δεν έχει απόλυτο δίκαιο, διότι όπως είπαμε και πριν, στον Πανδέκτη μπορείς να βρεις επιχειρήματα για κάθε αγωγή, τα οποία να είναι εξίσου ισχυρά, απλώς με την κατάλληλη έρευνα. Να διευκρινίσω ότι οι δύο αγωγές ήταν μια αγωγή διοίκησης αλλοτρίων και μια αγωγή διαφθοράς δούλων.

Ποιο είναι το συστατικό εκείνο που δένει μια ομάδα, που αποτελείται από διαφορετικούς χαρακτήρες και προσωπικότητες, και δεν την οδηγεί στη διάλυσή της; 

Ηλιάνα: Αυτό που έχω να πω είναι ότι δε χρειάζεται να υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο συστατικό. Όταν γνωρίζει ο ένας τον άλλον στην αρχή και μάλιστα μέσα από τη διαδικασία της συνέντευξης, τα πράγματα δημιουργούν από μόνα τους μια αμηχανία, ενδεχομένως και μία αντιπαλότητα και έτσι από τη δική σου θέση έρχεσαι στη θέση κάποιου άλλου και το αντίθετο, αλλά στην πορεία, καθώς υπάρχει καθημερινή τριβή ,ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό, αυτομάτως δημιουργείται μια σχέση συντροφικότητας και θεωρώ ότι δεν έχει να κάνει μόνο με το θέμα της επιτυχίας στο διαγωνισμό, δηλαδή δεν είναι ότι η ανταλλαγή πληροφοριών και η καθημερινή επαφή έχει να κάνει μόνο με το διαγωνισμό, αλλά συγκεκριμένα στη δική μας ομάδα αυτή η κοινή προσπάθεια δημιούργησε τέτοιες καταστάσεις, ώστε να μπορώ να πω εγώ ότι στα παιδιά δε βλέπω πλέον τρεις συμφοιτητές αλλά τρεις φίλους. Δεθήκαμε αρκετά μέσα από αυτή τη διαδικασία και  αυτό ήταν κάτι που προώθησε αρκετά και την εξέλιξη της ομάδας, καθώς και την εξέλιξη του καθενός προσωπικά. Γι’αυτό που είμαι σίγουρη πάντως είναι ότι σε μία ομάδα, για να είναι λειτουργική και αποδοτική, είναι αναγκαίος και ο σεβασμός και η αλληλοβοήθεια και ότι η προσωπική επιτυχία είναι παράγοντας που θα μπορούσε να διαλύσει αυτή τη σχέση. Στη δική μας περίπτωση δε συνέτρεξε κάτι τέτοιο, καθώς είχαμε μία εξαιρετική σχέση μεταξύ μας.

Χριστίνα: Είναι τέτοιου είδους η διαδικασία του moot και της προετοιμασίας, που αναγκαστικά πρέπει να λειτουργήσεις ως ομάδα. Επομένως, αν θέλεις να επιτύχεις πρέπει από την αρχή να έχεις αντιληφθεί ότι μόνο στο πλαίσιο μίας ομάδας μπορείς να το κάνεις αυτό, δεν μπορείς μόνος σου να πας εκεί και να κερδίσεις. Σε εμάς έτσι συνέβη, διότι από την αρχή είχαμε συνειδητοποιήσει την ανάγκη να λειτουργήσουμε ομαδικά και από τη στιγμή που είχαμε έναν κοινό σκοπό, αυτό ήταν που μας ένωνε κιόλας. Το γεγονός ότι όλα τα παιδιά ήμασταν πολύ προσηλωμένοι σε αυτό που θέλαμε να κάνουμε και ότι ήμασταν πρόθυμοι να κάνουμε θυσίες σε όλες τις υπόλοιπες υποχρεώσεις μας και στην καθημερινότητά μας και είχαμε θέσει όλοι ως πρώτη προτεραιότητα το moot, αυτό ήταν που μας ένωνε ακόμη περισσότερο. Όλοι μοιραζόμασταν το ίδιο άγχος, δεν είναι ότι μερικοί ασχολούνταν πιο πολύ και άλλοι λιγότερο, όλοι ήμασταν το ίδιο παθιασμένοι με αυτό που κάναμε και βοηθούσαμε ο ένας τον άλλον λειτουργώντας σαν οικογένεια. Στις πρόβες πχ καθόμασταν όλοι και ακούγαμε τον έναν που μιλούσε, του κάναμε διορθώσεις, κριτική, δε μας ένοιαζε μόνο να πούμε εμείς καλά το λόγο μας, αλλά να τον πει καλά και ο άλλος. Αν θέλεις να πας καλά, μετράει η ομαδική βαθμολογία και νομίζω ότι αυτό ήταν που μας ένωσε περισσότερο από όλα, ο κοινός στόχος και στο πλαίσιο του κοινού στόχου, όντας προσηλωμένοι και συνεπείς, υπήρχε ένα πνεύμα αλληλοσυνεργασίας και αλληλεγγύης. Νομίζω ότι αυτό είναι το συστατικό της επιτυχίας.

Ερρικέτη: Αυτό που θέλω να προσθέσω εγώ, είναι ότι μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, ενώ πραγματικά είμαστε διαφορετικοί χαρακτήρες ο καθένας, όπως σε όλες τις ομάδες συμβαίνει αυτό, καταφέραμε πραγματικά και δεθήκαμε πάρα πολύ και σε πολύ σύντομο διάστημα, μάθαμε να διαχειριζόμαστε μαζί το άγχος μας, μάθαμε να ανταποκρινόμαστε σε πολύ δύσκολες καταστάσεις μαζί και ο ένας να βοηθάει τον άλλον. Για παράδειγμα, καθόμασταν και γράφαμε ερωτήσεις ο ενάγων στον εναγόμενο και γενικώς πιστεύω ότι αλληλοβοηθηθήκαμε πάρα πολύ και επειδή ο καθένας μας έχει διαφορετικά δυνατά σημαία και αδυναμίες, ο καθένας μπορούσε στον τομέα που είναι καλύτερος να βοηθήσει.

Κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού βρεθήκατε σε επικοινωνία με φοιτητές διαφορετικών πανεπιστημίων. Πώς σας φάνηκε η εμπειρία αυτή; 

Χριστίνα: Θα ήθελα να πω πως ο ίδιος ο διαγωνισμός αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για επαφή με συμφοιτητές και καθηγητές από όλη την Ευρώπη. Ήταν μοναδική εμπειρία, γιατί μπορούσαμε να ανταλλάξουμε απόψεις γενικά για όλα τα επίκαιρα ζητήματα, αλλά κυρίως για νομικά ζητήματα. Είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε για το πώς είναι η ζωή ενός νομικού στο εξωτερικό, για την επαγγελματική αποκατάσταση και το πλαίσιο των σπουδών, από τα πιο απλά δηλαδή για την νομική  προετοιμασία ενός διαγωνισμού εικονικής δίκης, μέχρι το τι μαθήματα έχουν στην σχολή τους οι υπόλοιποι φοιτητές, αν υπάρχουν τομείς που έχεις να επιλέξεις ή αν είναι ελεύθερα όπως σε εμάς που δεν παίρνεις κάποια κατεύθυνση. ‘Ολα αυτά προσέφεραν πρακτικές γνώσεις, που σε βοηθούν για το μέλλον  σε μια εποχή που οι περισσότεροι νέοι καλούνται και αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό, είτε για να συνεχίσουν τις σπουδές τους, είτε για να εργαστούν, ωστόσο βεβαίως και το κομμάτι της κοινωνικής επαφής από μόνο του  αξίζει, γιατί είναι μια μοναδική εμπειρία. Στα πλαίσιο του ελληνικού πολιτισμού δεν έχεις την ευκαιρία να ανταλλάξεις έτσι απόψεις κοινωνικές με παιδιά από το εξωτερικό, για να δεις ποσό διαφορετικοί και ίδιοι είστε συγχρόνως και αυτό είναι το διασκεδαστικό κομμάτι του διαγωνισμού και η ιδία η διοργάνωση  φρόντιζε έτσι ώστε να καλλιεργηθεί αυτήν η προσωπική επαφή. Δηλαδή να πω ένα παράδειγμα, τα βράδια που γίνονταν διάφορα επίσημα δείπνα, εκεί δεν μπορούσες να κάτσεις μόνο με την ομάδα σου, αλλά ήταν υποχρεωτικό να αναμιχθείς με τους όλους διαγωνιζομένους και να γνωριστείς καλυτέρα και σε προσωπικό επίπεδο. Έτσι αποκτάς φιλίες που κρατάνε και με παιδιά από το εξωτερικό, που κάποια στιγμή μπορείς να τα συναντήσεις να σε βοηθήσουν ή να σου δώσουν άλλες πληροφορίες και νομίζω ότι και για όλους αυτούς τους λογούς είναι πολύ σημαντικός ο διαγωνισμός, γιατί διευρύνεις τους ορίζοντες σου και βλέπεις τι άλλο υπάρχει εκεί έξω και βεβαίως είπαμε ότι διασκεδάζεις συγχρόνως, γιατί ενώ εκ των πραγμάτων είναι ένας διαγωνισμός και όταν πήγαμε εκεί ,ήμασταν σε ένα πλαίσιο του "θα δούμε τώρα τους αντίπαλους μας", σε ένα πλαίσιο δηλαδή λίγο ποιο εχθρικό, ωστόσο είδαμε ότι στην πράξη καλλιεργήσαμε παρά πολύ την ευγενή άμυλα, επομένως είναι πολύ σημαντικό να βρεθείς σε ένα τέτοιο περιβάλλον από νωρίς. Επιπροσθέτως, είναι πολύ σημαντικός ο διάλογος που διενεργείται μεταξύ φοιτητών και καθηγητών στην όλη διοργάνωση.

Πιστεύετε ότι ο συναγωνισμός αποτελεί κίνητρο για την προσωπική και συλλογική εξέλιξη; Ποια είναι τα όρια κατά τη γνώμη σας μεταξύ συναγωνισμού και αθέμιτου ανταγωνισμού;

Ηλιάνα: Κατά πρώτον, είναι αναμφισβήτητο  ότι ο συναγωνισμός  αποτελεί έναν κύριο, ίσως και κυριότερο για πολύ κόσμο παράγοντα αυτοβελτίωσης και προσωπικά εγώ θεωρώ ότι βελτιώνουμε τον εαυτό μας με νίκες, που επιτυγχάνουμε επί του εαυτού μας, δηλαδή ο συναγωνισμός είναι κάτι το απαραίτητο που πρέπει να υποστούμε, είναι απαραίτητο  να υπερβαίνουμε τον εαυτό μας  και τους άλλους γιατί η νίκη φέρνει  και τη βελτίωση. Τώρα στην προκείμενη περίπτωση θεωρώ ότι μεταξύ μας υπήρχε ευγενής άμιλλα, κάτι που εν τέλει συνέβαλλε στην ομαδική εξέλιξη, γιατί προσπαθούσαμε να γίνουμε καλύτερος ο ένας από τον άλλον και να βελτιωθούμε στην ομιλία μας,  αλλά και γενικότερα σε σχέση με άλλες πανεπιστημιακές ομάδες ο συναγωνισμός  ήταν κάτι που μας βοηθούσε ατομικά και παράλληλα διεύρυνε το ομαδικό πνεύμα και αυτό είχε ως αποτέλεσμα το να ανταλλάζουμε συνέχεια πληροφορίες. Έτσι και μόνο στην ιδέα του διαγωνισμού, ο συναγωνισμός υπήρξε αιτία του να κάνουμε  μεταξύ μας ειλικρινείς παρατηρήσεις, για να βελτιώνουμε ο ένας τον άλλον νομικά και έτσι να προχωράει και η ομάδα συλλογικά. Ως προς το ζήτημα του ανταγωνισμού, θεωρώ πως δεν υπάρχει κάποια γραμμή που να χωρίζει τον συναγωνισμό από τον ανταγωνισμό και θεωρώ ότι όλα είναι θέμα οπτικής, δηλαδή κάτι που μπορώ να το βλέπουμε εμείς ως συναγωνισμό και ως ευγενή άμιλλα, κάποιος άλλος μπορεί να το βλέπει ως ανταγωνισμό και αυτό είναι κάτι το φυσιολογικό νομίζω. Εγώ θα έλεγα πάντως ότι αυτό που  διαχωρίζει την ανταγωνιστική συμπεριφορά από την άμιλλα είναι θέμα συναισθήματος κυρίως δηλαδή όταν υπάρχει άμιλλα αγωνίζεσαι να φτάσεις κάποιον τον οποίο θαυμάζεις ενώ όταν υπάρχει ανταγωνισμός θέλεις να ξεπεράσεις κάποιον που φθονείς, διότι σε ενοχλεί να σε ξεπερνά. Στον συναγωνισμό δεν υπάρχει αυτό και γενικά θεωρώ ότι όπως είπε και η Χριστίνα ότι μεταξύ μας δεν είχαμε ανταγωνισμό στην πορεία της διαδικασίας, γίναμε φίλοι μεταξύ μας και με τα παιδιά των άλλων πανεπιστήμιων.

Χριστίνα: Νομίζω ότι η διάφορα του συναγωνισμού – ανταγωνισμού από τη μία πλευρά  από τον αθέμιτο ανταγωνισμό από την άλλη είναι ότι ο συναγωνισμός είναι το ίδιο με τη ευγενή άμιλλα και έχει κυρίως ηθικά κίνητρα, ενώ ο ανταγωνισμός δεν έχει, είναι αυτό που είπε η Ηλιάνα ότι στηρίζεται περισσότερο στο φθόνο. Νομίζω πως αυτό στο οποίο θα έπρεπε κάθε άνθρωπος να αποσκοπεί είναι ο συναγωνισμός και η ευγενής άμιλλα, έτσι ώστε να μπορέσει να εξελιχτεί,  να ξεπεράσει τον εαυτό του, τα όρια του και να γίνει καλύτερος  και αν μπορεί να το κάνει αυτό σημαίνει ότι δε διακατέχεται από ανταγωνισμό και τέτοιου είδους αρνητικά συναισθήματα. Αν, λοιπόν, το κατορθώσει κάποιος αυτό, τότε θα μπορεί να εξελιχτεί κιόλας ως άνθρωπος και νομίζω και ότι εμείς το καταφέραμε στο πλαίσιο της ομάδας. Ήταν βέβαια και λίγο παράλογο να ανταγωνίζεσαι τον άλλον μέσα στην ίδια ομάδα, γιατί όπως είπαμε και πριν είχαμε ένα κοινό στόχο και μόνο όλοι μαζί προσπαθούσαμε το ίδιο και όλοι μαζί ήμασταν τέλειοι και δίναμε τον καλύτερο μας εαυτό θα μπορούσαμε να πάμε καλά και να αντεπεξέλθουμε στο διαγωνισμό.  

Ερρικέτη: Αυτό που θέλω να προσθέσω εγώ είναι ότι σίγουρα ο συναγωνισμός αποτελεί κίνητρο για την προσωπική εξέλιξη, αλλά και για τη φιλική και κυρίως πιστεύω πως το κλειδί είναι να συναγωνίζεται κάποιος τους άλλους και να ανταγωνίζεται τον εαυτό του, δηλαδή να είναι ποιο σκληρός με τον εαυτό του, έτσι ώστε να προσπαθεί κάθε φορά να βελτιώνεται λίγο παραπάνω, αλλά αυτό να το βλέπει μόνο προσωπικά να μην το βλέπει συλλογικά και να μην προσπαθεί να ανταγωνίζεται τους υπόλοιπους, διότι αυτή η συμπεριφορά πρακτικά θεωρώ ότι δεν έχει κανένα νόημα. Το νόημα είναι να βελτιωθεί ο καθένας ατομικά και να έχει ανταγωνισμό και πείσμα σε προσωπικό επίπεδο. Να ανταγωνίζεται μόνο τον εαυτό του. Προς τους άλλους θα πρέπει να υπάρχει ευγενής άμιλλα και στην τελική όλοι φοιτητές είμαστε δεν υπήρχε κάτι σοβαρό στον διαγωνισμό για να δημιουργηθεί κάποια εχθρότητα η αθέμιτος ανταγωνισμός.

Μια τελευταία ερώτηση πέρα από το διαγωνισμό (και κάπως φιλοσοφικού περιεχομένου θα λέγαμε!!): πότε πιστεύετε ότι ένας άνθρωπος είναι ελεύθερος;

Ερρικέτη: Εγώ θεωρώ ότι ελεύθερος άνθρωπος είναι ο άνθρωπος, του οποίου η σκέψη είναι ελεύθερη. Από τη στιγμή δηλαδή που ένας άνθρωπος έχει καταφέρει να έχει ελεύθερη σκέψη, να έχει δηλαδή ξεφύγει από τις δύο μεγαλύτερες αιχμαλωσίες της σκέψης του ανθρώπου, από τη μία τα ανθρώπινα δικά του πάθη και από την άλλη τις προκαταλήψεις του κόσμου, έχει κατορθώσει να περάσει στην ουσιαστική του ελευθερία και έτσι ελεύθερος μπορεί κάποιος να είναι και πίσω από τα κάγκελα μιας φυλακής άπαξ και έχει ελεύθερη σκέψη.

Χριστίνα: Εγώ έχω μία λίγο πιο κυνική άποψη! Θεωρώ ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ελεύθερος και δεν θεωρώ ότι η ανθρώπινη σκέψη είναι δυνατόν να ξεφύγει από τις κοινωνικές συμβάσεις, από τις προκαταλήψεις και από τις δεισιδαιμονίες, διότι από τη στιγμή που μεγαλώνουμε, από τη στιγμή που γεννιόμαστε συγκεκριμένα, η κρίση μας και η σκέψη μας αναπτύσσεται στο πλαίσιο μιας οικογένειας, μιας κοινωνίας, ενός κράτους, μιας χώρας, μιας Ευρώπης και γι’ αυτό δεν μπορεί ποτέ να ‘ναι ελεύθερη και εν πάσει περιπτώσει τι είναι ακριβώς ελεύθερη σκέψη; Γι’ αυτό το λόγο αυτό που πιστεύω είναι πως ελεύθερος είναι ο άνθρωπος, ο οποίος μπορεί να διαλέξει μόνος του τη «φυλακή» του. Πάντα εν τέλει είμαστε φυλακισμένοι από κάποια κοινωνική σύμβαση, από την οικογένεια ή από οτιδήποτε άλλο. Είμαστε φυλακισμένοι και σημαντικό είναι να το ‘χουμε διαλέξει μόνοι μας. Αν είσαι ελεύθερος να επιλέξεις μόνος σου τη φυλακή σου, τότε μπορείς να θεωρηθείς ελεύθερος με την ευρύτερη έννοια του όρου.

Ηλιάνα: Νομίζω ότι η άποψή μου συμπορεύεται πιο πολύ με της Χριστίνας γιατί είμαι και εγώ περισσότερο του ρεαλισμού και όχι του ουτοπισμού. Αυτό που θέλω να πω κυρίως είναι ότι ελευθερία σημαίνει να μπορείς να διαλέξεις μόνος σου την ευτυχία σου και επειδή κατά βάσει νομίζω ότι δεν μπορείς να την διαλέξεις απολύτως ελεύθερα, αρκεί που νομίζουμε ότι τη διαλέγουμε πλέον, δηλαδή στην εποχή μας δε νομίζω κανένας να ξέρει, αν ζούσε εκτός κοινωνίας τι θα τον έκανε ευτυχισμένο. Επειδή, λοιπόν, ζούμε σε συμβάσεις, θεωρώ ότι ελευθερία είναι τουλάχιστον στο χρόνο που απομένει στον καθένα, στον ελεύθερό του χρόνο, σ’ αυτόν που δεν είναι υποχρεωτικό για τις δικές του ανάγκες να είναι δέσμιος από κάτι, να μπορεί να κάνει πράγματα που τον καθιστούν ευτυχισμένο. Το να μην είμαστε υπνωτισμένοι δηλαδή και στον ελεύθερό μας χρόνο.  Αυτό νομίζω είναι ελευθερία στις μέρες μας, γιατί θεωρώ ότι η έννοια της ελευθερίας είναι πολύ περιορισμένη χρονικά στη μέρα μας.

Χριστίνα: Εγώ θα ήθελα να σχολιάσω, σε αντίθεση με αυτό που είπε η Ηλιάνα με την ευτυχία, ότι νομίζω πως ο σημερινός άνθρωπος και όχι μόνο ο σημερινός, ο σύγχρονος άνθρωπος, αλλά ο άνθρωπος σ’ όλες τις εποχές, μπερδεύει την ευτυχία με τη χαρά και αυτό που ξεχνάει αυτός ο άνθρωπος είναι πραγματικά να αναρωτηθεί, να κάνει μία επισκόπηση και να δει τι είναι αυτό που τον κάνει ευτυχισμένο. Μπερδεύουμε το τι είναι αυτό που μας προσφέρει τη χαρά ή μας κάνει χαρούμενους με το τι είναι αυτό που πραγματικά μας κάνει ευτυχισμένους και εκεί που έχω καταλήξει μετά από σκέψη είναι ότι πολλά πράγματα σου δίνουν χαρά είναι πράγματα, τα οποία επιβάλλονται από τη κοινωνία και από τις κοινωνικές επιταγές και συμβάσεις, όπως το να βγάλεις χρήματα στη ζωή σου και το να έχεις κάποια υλικά αγαθά. Κάνεις έναν απολογισμό, τώρα αν πω στο τέλος της ζωής σου θα ακούγεται λίγο θλιβερό, αλλά στο τέλος της μέρας, και αν καταφέρεις πριν κοιμηθείς να κλείσεις τα μάτια και να χαμογελάσεις, τότε αυτό σημαίνει ότι μάλλον είχες μια ευτυχισμένη μέρα, γιατί ευτυχία είναι κάτι πιο ευρύ, δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος κάθε μέρα, κάθε λεπτό. Είναι ένα συναίσθημα πιο γενικό. Μπορείς να’ σαι χαρούμενος όμως πολλές φορές, πολλές στιγμές και νομίζω αυτό μπερδεύει στη ζωή του ο σημερινός άνθρωπος. Στη προσπάθειά του να αναζητήσει αυτά που του προσφέρουν χαρά, ξεχνάει να αναζητήσει αυτό το ένα πράγμα που θα του προσφέρει ευτυχία. Μάλλον είναι η οικογένεια και η αγάπη.

Οι Αγορεύσεις

Ενάγοντες : Απόστολος Λατσώνας (Demosthenes&Helena)

Χριστίνα Κολοτούρου(Demosthenes)

Εναγόμενοι: Ερικέτη Τλα Ντα Σίλβα(Jonas)

ΗλιάναΓρίβα (Menippos and Alexandros)

Demosthenes & Helena

Your Excellencies,

May it please the Court,

My name is Apostolos Latsonas and I stand before you today on behalf of my clients Demosthenes and Helena. In the next ten minutes I will be arguing in favour of the actio servi corrupti brought by my clients against Menippos and Alexandros.

I shall now proceed to set out, in brief, my arguments.

1.  I will be proving that all legal prerequisites for an actio servi corrupti stand, since my client’s slaves were corrupted by Alexandros and Menippos, therefore the defendants should be convicted to pay them a duplum amount 300 solidi for the loss of their value,

2.  I will further argue that my client, due to his slave’s corruption by the defendants, is also entitled to damages of 20,000 solidi, for losing a previous trial as a result of the disappearance of vital documents. 

1st argument

Coming to my first argument, your Excellencies, according to Ulpianus  (number), the actio servi corrupti is subject to the following     prerequisites: persuasion, dolus malus and damnum. It is, therefore, the offence of deliberately persuading a slave to commit any mischief that impairs his value. In our case all of these prerequisites are fully met.  

a)  As far as persuasion is concerned, Ulpianus notes in the Digest (number) that giving a slave either good or bad advice, is a form of persuasion. Alexandros approached on false pretenses Elektra and offered his so-called “legal” advices on two accounts:

i.   Firstly, with regard to the treatment of Eutyhos which he alleged to be unlawful and,

ii.  Secondly, with regard to the alleged manumission of the slaves.

Both of these advices were untrue and unfounded in our law:

i.   With regard to Eutyhos, according to the Institutes of our Holly Emperor Justinian , masters have every power over their slave, including the right to punish a slave, especially when a slave is insolent and blasphemous, as in the case of Eutyhos.

ii.  Alexandros also falsely persuaded Elektra that it was unlawful for my clients to withhold their freedom, thus that they should not acknowledge my clients’ power over them, further stirring their insolence and disobedience. Never though has my client’s wife, Elena, made any formal promise of freedom to any of her slaves, nor has she manumitted nominatim any of them. Nor can it be claimed, according to our Emperor’s Codex , that a manumissio in ecclesia has taken place during Elena’s prayers for he son’s return. For these were exactly that, prayers, and not formal legal acts. Nobody was named, no document was drawn up, no witnesses were present, not even a bishop.

b)  Coming to the second prerequisite, namely dolus malus, Alexandros and Menippos are guilty of an obvious intention to harm my client. In the Digest , Labeo defines dolus malus as a“… machination, employed for the purpose of circumventing, duping, or cheating, another.” Alexandros is not only guilty of giving unfounded legal advise - although as a law student in our Emperor’s Faculty of Law he should and could have known better- but also of giving such bad advise to a slave, a woman on top of that, unsolicited by her master, knowing he would steer discontent in his household. As stated in the Digest (no…..), freedom is the most valuable asset anyone can possess. As every slave owner knows since the times of Spartacus, persuading a slave he is free, when he is not, is bound to stir revolt, even crimes against one’s master.

Also, secretly befriending a female slave by false legal advise, when even freeborn women are to remain in men’s tutelage because of their infirmitas sexus and ignorance of law, is a blatant abuse of female frivolity, detrimental to a master’s rights.

Finally, Alexandros is to be found guilty of dolus for violating my client’s trust and hospitality, after he hosted him in his villa in the Black Sea, before this turned into ashes. Who would wish, after losing his house, to lose his slaves too? Both Alexandros and Menippos, who covered and approved his son’s behavior, are therefore guilty of dolus malus.

c)  As far as damnum is concerned, as it is stated in the Digest      (numbers), persuading a slave to treat his masters with contempt and disobedience makes the slave worse. In other words, this behaviour impairs the slave’s value. After Alexandros’ interference with Elena, all of his slaves became disobedient, lazy, inefficient and disrespectful. A slave with no respect and no good at work, who does not xo what he is told, as we all know, is a worthless slave. Therefore, my Lords, my client is entitled to the loss in the slaves’ value, my means of the actio servi corrupti.

d)  In the Edict  (number), it is stated by the Praetor that  the duplum of the slave’s value is to be granted. According to our Holy Emperor Justinian  (number), the value of an unskilled slave is 20 solidi, while skilled slaves are more valuable. As both of my client’s slaves (six in total) were corrupted, including the highly skilled administrator Eytuchos (valued at 50 solidi), my clients’ total loss amounts to 150 solidi. Therefore we lawfully claim the duplum of 300 solidi.

2nd argument

Coming to my second argument, it is my submission that my client is also entitled to damages amounting to 20,000 solidi for the loss of a previous trial, as the negative outcome was causally related to the corruption of the slaves.

According to Ulpianus in the Digest  (number), if somebody persuades another’s slave to deface documents, then he is liable for corrupting the slave. Therefore, the loss of documents is according to this eminent jurist, one of the most common expressions of slave corruption. After Alexandros convinced Elektra that she had “rights” of freedom, things began disappearing in my client’s house. The loss of crucial documents from a filling cabinet, to which only the slaves had access, is therefore directly linked to the slave’s corruption, a sign of their defiance, which was furthermore acknowledged by Elektra herself. The disappearance of these documents a few days before the trial with Menippos, served perfectly the defendant’s interests, a fact that only confirms that nothing was done by chance. How else to explain, that a father, when confronted about his son corrupting a respectable man’s female slave, only took his defense, instead of being the first to reprimand him? If Alexandros and Menippos hadn’t corrupted the slaves, my client would still be in possession of the evidential records crucial to his trial.

As far as the pecuniary claim is concerned, according to Ulpianus  (number), “Anyone who appropriates documents or written instruments, is liable for theft, not only for the value of the documents, but also for the interest which the owner had in them.” Thus, Alexandros and Menippos are not only liable for corrupting his slaves, but also for the interest my client had in these documents. As we all know, written instruments constitute the strongest proof in court. My client was deprived of crucial evidence for a trial, resulting in the loss of his case, and this loss can only be attributed to slaves corrupted by the defendants. Hence, my Lords, we lawfully claim 20,000 solidi for the loss caused in Demosthenes’ trial against Menippos.

In my closing argument, my Lords, upon deliberating on this case, please bare in mind what Paulus states in the Digest  (number): that if somebody ruins the master’s entire household by corrupting his slaves then he must be punished with the greatest severity.

Your Excellencies, I therefore respectfully ask the Court to accept Paul’s advise and grant the actio servi corrupti brought by my client and convict Alexandros and Menippos to pay him a total amount of 20.300 solidi.

My Lords seeing that my time has elapsed, unless I can be of any further assistance to the court, this concludes my arguments on the case.

Thank you for your kind attention.

Demosthenes

Madame President, Your Excellencies,

May it please the Court,

My name is Christina Kolotourou and I appear before your Court today representing the claimant of this case, Demosthenes, with regards to an action negotiorum gestorum.

In the next 10 minutes, I will be proving to you, that we lawfully and rightfully request the amount of 7.220 solidi in total, as my client’s financial loss due to Jonas unauthorized administration.

Namely, 200 solidi given to him as a retainer, 2000 representing the proceeds of the sale of tusk and heads, 20 of the sale price of Theodore, as well as 5000 for the value of silver and gold, stolen by the latter.

Coming now to my first argument: the lawful institution of a negotiorum gestio.

Jonas Your Excellencies, was assigned by my client a specific task, to redeem his son from captivity. K. though, was never held captive and therefore, all of Jonas’ actions were performed in the context of a negotiorum gestio. Moreover, as it is explicitly stated in the Institutiones,(number 1) an action negotiorum gestorum is available when someone has meddled with the affairs of another, without authorization (sine mandato). As in our case, since Jonas was never instructed to redeem Theodore. In any event, Ulpianus clearly states —(number 5)in your handout—that this action is also available ‘’ when someone has transacted business of mine, not for my sake, but for his own profit’’. Therefore on all three of these accounts the action neg gest is lawfully raised.

2nd argument

Moving on to my second argument: restoration of anything acquired during the negotiorum gestio.According to Gaius —as stated in number 7 in your handout—‘’an agent is to be condemned for whatever he either has not dealt with as he ought to have or keeps for himself from these transactions.’’The Law is clear my Lords! Jonas must be held accountable for whatever he did wrong and whatever he profited from these transactions, namely:

First, he must pay back my client the 200 solidi paid to him, since he did not deal with them as he should have. Jonas was an expert trader, a seedy adventurer, a man with experience in dealing with barbarians and thieves. So not only did he not bring Theodore back to Demosthenes, but even worse, he maliciously profited from my client’s property, by selling him and by violating not just the presumable but the clearly expressed will of his principal. Besides, it is explicitly stated in the Digest —number 8 in your handout—that the gestor is liable for both negligence and fraud, even for accident. Jonas upon his arrival, failed to prove the most basic diligence, he failed to ask the most simple question: my boy who are you? Well, if he had asked that, he would have understood that K. was nowhere to be found. But what did he do instead? Instead of inquiring about the identity of the roman hostage, he went on and ransomed him anyway, with the 200 solidi entrusted to him.

Second, Jonas is liable for anything he unlawfully keeps for himself=2000 solidi.

Labeo, my Lords, clearly states in number 5 in your handout that, ‘’ if you transact my business for your own profit, you are in fact liable for unauthorized administration to a greater even extent’’. Never would these bones have been given to Jonas by the barbarians, if my client had not sent him there. Never would he have laid his hands on them, if not for the high ransom he paid for Theodore, with my client’s money. Therefore, as this money was obtained in direct connection to his gestio of my client’s affairs, he must return to him all the profits derived from this trade.

3rd argument

Moving on to my third argument: I will establish that my client is entitled to a compensation for having Theodore sold in slavery, both for his sale price of 20 solidi as well as for 5000 solidi, representing the value of gold and silver stolen by him.

Regarding the 20 solidi, Jonas is liable to Demosthenes because he has unlawfully disposed of my client’s pledge. Your Excellencies, Theodore was ransomed from the pirates. And it is our submission, with respect to ransoming from the pirates , that the provision on ransoming from the enemy applies mutandis mutandis in lack of any other special provision and as a matter of public welfare.As stipulate in the Codex   —in passages 9,10,11—‘’ransomed captives, until the price of their freedom has been paid back, are deemed rather to be a pledge’’.Therefore Theodore could neither be set free nor be sold, since the only one acquiring a right upon him was Demosthenes.Be that as it may, according to Julianus —number 18 in your handout (41.1.36), what is mainly required for the transfer of ownership is the agreement upon delivery.

By delivery, it suffices to be delivered to the gestor instead of the principal.  For  as it is stated by Neratius —number 15 in our handout—ownership is acquired by the principal when something is delivered to the gestor, on the principal’s  behalf and in the latter’s name.So when Jonas redeemed Theodore, he bought him from the barbarians’ on Demosthenes behalf and with the latter’s money. So the only one acquiring the right of pledge is no other than him.Hence, Jonas by selling Theodore, he has unlawfully disposed of Demosthenes’ pledge in violation of the principle clearly stated by Paulus —number 10 in your handout—that ‘’no one should suffer the disposal of a pledge’’.Thus, Your Excellencies, we respectfully claim the restitution of the sale price of 20 solidi, as this is the only existing compensation he can get for the unfair loss of his pledge.

A. Coming to my final submission, regarding the 5000 solidi, according to Ulpianus —number  20 in your handout—‘’ a person is considered to have lost something when he cannot bring an action against anyone to recover it’’.Therefore, your Excellencies, it is obvious that, when Jonas sold Theodore under the condition ut exportetur , not only did he illegally sell a freeman as a slave, even more so as an unskilled one, but he made it also impossible for Demosthenes to trace him back in Africa and hold him responsible. ( bring an action against him. )After all, wasn’t it Theodore, who after setting up my client’s house in flames staged his son’s abduction? He was the one who came up with the plan of robbing my client of his silver and gold, and made it possible for this, to disappear in the hands of the pirates.If Jonas had returned Theodore to Demosthenes, he could have sued him. This is though no longer an option, since now Theodore is somebody else’s slave, lost somewhere in the vas shores of Africa.

On the one hand, my Lords, my client has lost so much: money, gold, silver. And the one person responsible for all this, Theodore, has disappeared, because of the one person, who held him in my client’s name, Jonas. On the other hand, Jonas, through cunning and deceit, has made himself a rich man, at my client’s expense and behing my client’s back. My Lords, isn’t this exactly what our Law forbids regarding the handling of another one’s affairs? Therefore, I respectfully ask your Court to condemn Jonas to pay my client a total sum of 7.220 solidi, representing just the minimum loss he has suffered, due to Jonas’ actions.

Your Excellencies, if I may not be of any further assistance to your Court, this concludes my arguments. Thank you, for your kind attention.

Jonas

Madam president

Your excellencies

May it please the court

My name is Erriketi Tla da Silva and I appear before you today on behalf of my client Jonas. For the next ten minutes I will argue against the actio negotiorum gestorum brought by Demosthenes.

1.  Firstly, I will argue that my client undertook alocatio conductio operarum on behalf of Demosthenes and therefore the actio negotiorum gestorum brought against him should be rejected.

2.  Secondly, I will demonstrate that my client executed his part of the bargain, not to be held responsible for Demosthenes’ error.

3.  Thirdy, I will be proving that all amounts claimed by the plaintiff are unfounded and should be rejected. Namely:

the 200 solidi, as they were my client's wage. the 2000 solidi derived from the bones, as these were a gift to my client, the 20 solidi, for Theodoros was lawfully sold by my client, the 5000 solidi for the gold and silver, as my client is not accountable for this amount.

1st argument

• Coming to my first argument, my client never conducted Demosthenes business without his knowledge. According to our Emperors Institutes 3.27.1, the actio negotiorium gestorum can only lie if the gestor has not receuved any commission to transact the principals's bussines. The facts of our case are clear my Lords: My client did not travel to the north shore of the Black sea by his own initiative. He did not search, at his own risk, for a captive among the barbarians, nor did he have any reason to do so. He did this, following Demosthene’s instructions, under a contract, namely a contract of leasing and hiring of services, as described in D.19.2.12.

• As Paulus states in the Digest, the locatio conductio does not require a special form but a simple consensual agreement of the parties on two things: the service and the renumeration. Both prerequisites of locatio conductio operarum were fully met: the agreement to reddeem the hostage and the wage of 200 solidi. Thus, the principal condition for an actio negotiorum gestorum, this of the ignorance of the principal, does not exist and thus the plaintiff’s claim should foremost be rejected on these grounds.

2nd argument

Coming to my second argument, Jonas did execute the service agreed upon, lawfully and in good faith. He traveled to the northern shores of the Black Sea, redeemed the Roman hostage and brouht him bacj to Konstantinople, reporting upon his return. Instead though of offering the ransom money paid by my client, Demosthenes tried to rob him even of the gifts he had acquired during his trip.

It is our submission, your Excellencies, that the essential fault  regarding Theodoros’ identity, lies with Demosthenes:

•He is the one who solicited my clients’ services.

•He is the one who gave him a vague description of the services, to redeem a young lawyer

held captive by the barbarians in the Black Sea.

•How could my client, who had not known Demosthenes or his family before, know that

Theodoros was not his son?

•Lets not forget that, after all, nothing would have happenned, if Konstantinos had not

defrauded his own father, if he had not conspired with Theodoros to stage his own abduction. But as we all know, the fault of a son, burdens a father, as stated by Pomponius in D.50.17.2036.4

•Finally, what did Demosthenes do, upon his true son’s return? Did he send a message to my client, explaining he was safe and urging him to come back? No my Lords! He did nothing at all. Instead, he waited for my client to execute a mission impossible, extending his dangerous journey in barbaric shores, for no reason at all.

•Therefore, it is clear that no fault lies with my client and that the actio negotiorum gestorum should be refused by the court as inadmissible.

3rd argument

Coming to my last submission, I will be proving that all amounts claimed by the plaintiff are unfounded and should be rejected.

a) First, as my client has perfectly executed the services asked by him through a locatio conductio, the amount of 200 solidi cannot be claimed at all, and, at any case, not through an actio negotiorum gestorum. This was a retainer for his services and cannot be claimed by Demosthenes, as the services asked by him were executed according to his instructions, in good faith. For as Paulus states in the Digest, the locator is obliged to perform the services agreed upon and the conductor has to remunerate him even if the contract was not executed if it was not a fault of the conductor. (D.19.2.38) Neither can my client be held liable for imperitia, because of lack of professional skills, since he conducted the business to the best of his knowledge and with great diligence, despite of the danger involved in this mission.

b)  This brings me nicely to my following argument, regarding the 2000 solidi he derived from selling the tusks of the Calidonian boar and the Cyclops’ head. These were a parting gift by the local chieftain to Jonas, which only confirms that Jonas was most diligent in his negotiations. Not only did he succeed in buying the captive for a reasonable price, but clearly the barbarians held him is high esteem. It is a long held custom (DIATAXI) to give a personal gift to a parting stranger after closing a difficult deal, a gift that is his own to keep according to the rules of the ius gentium, as stated in D.34.6.35(1). Moreover, all that my client brought back with him were some souvenirs, which would be worthless to Demosthenes, who as a former judge is forbidden to mingle in trade. Jonas had every right to dispose of this gift, as he wished. The selling price those items reached is therefore a result of my client's bargaining abilities, which is a matter irrelevant to the plaintiff's claims.

c)  Coming to the 20 solidi, Demosthenes does not have any right to claim this amount as it is the lawfull price of the selling of Theodoros. As stated in D. 49.15.12.7, ransomed captives become the slaves of the person who ransomed them7. Thus, Theodoros became a slave of Jonas after he was ransomed by him. For, Jonas used money out of his own pocket, from his salary, in order to ransom him. Thus he became his master, until this money was to be repaid either by Demosthenes, or through his fatheR.

When it became evident that neither Theodoros father could pay the 150 solidi, nor Demosthenes had any intention to do so, my client had no other option than to sell this delinquent young man, who could not be trusted to remain at this service. As Ulpianus states in the Digest (D.18.7.1.)  Jonas lawfully sold Theodoros as a slave under the condition “ut service exportetur” to Africa, since he was dangerous as guilty for fraud, theft and arson.  For nobody could be reasonably expected to hold a man as his servant, this same man, when hosted at as guest and trusted friend, set his friends’ house into fire, had his gold stolen, planned his escape in Italy, defrauded his father’s friend and corrupted his son’s mind.

Indeed it was Jonas alone and not Demosthenes the one who acquired the ownership of Theodoros, as the legal prerequisites of a valid transfer of ownership are fulfilled in him personally. Namely, transfer of ownership requires:

1.  the traditio

2.  the existence of a iusta causa9

3.  the animus10 and

4.  the causal connection

• Concerning the traditio, the plaintiff never acquired ownership of Theodoros because a valid

transfer of ownership is made only through physical traditio of the thing from the former to the new owner, as stated in Justinian's Institutions.8 According to Callistratus, a person who has directed another to purchase something, does not become owner unless the thing is delivered to him by the person who bought it. As Theodoros was never delivered to Demosthenes, Jonas alone acquired ownership and had every right to sell him. Therefore Demosthenes is not entitled to the selling price of Theodoros. This fact constitutes another reason why there was never a negotiorum gestio, as the selling of Theodoros is not considered as Demosthenes affairs and consequently it confirms that the actio negotiorum gestorum should be rejected by your Honorable court.

•   Since a traditio took place and there is a iusta causa, which is the sale of Theodoros by Jonas and my client had the will, animus to finish this transaction there is a valid transfer of ownership.

•   Alternatively, we submit that according to D. 41.1.36111, a valid iusta causa is not an essential

prerequisite for the transfer of ownership. Thus, even i f we consider that there is an error in

substantia that prejudices the validity of the iusta causa the transfer of ownership is still valid.

•   In any event, we submit that there is a iusta causa, namely the sale of Theodoros.

d) Finally, concerning the gold and silver that were stolen after the fire in Demosthenes's villa, it is evident that the only one that should be held liable for this, is Theodoros, as the plaintiff himself acknowledges and admits. Thus, an action for theft is the only action that could be raised and this only against him. According to the Codex, C.7.14.4.12 Demosthenes can always apply to the governor of Africa and ask for the restitution of Theodoros’ freedom so that he can be held liable for the gold and silver that he stole.17 Therefore, the plaintiff is totally in bad faith by filing an action against my client, as he is trying to circumvent the proper proceedings by harming my client. In any event, it must be stressed my client knew nothing about the gold and silver when he agreed to the locatio conductio operarum. The gold and silver, even if it ever existed, was stolen by the pirates when they abducted Theodoros or hidden or lost before even Jonas ransomed Theodoros. My Lords, Demosthenes gave the wrong instructions to my client and was at least negligent throughout his contract. Thus, he should be debarred from profiting from his own mistakes. Taking everything into consideration, we respectfully submit that there was never a negotiorum gestio between my client and the plaintiff but only a contract of locatio conductio operarum, and thus the actio raised should be rejected. Demosthenes's demands from my client are excessive and, as proven, they all lack legal foundation.

As my time has elapsed I would like to thank you all for your kind attention and attendance.

Menippos and Alexandros

Madam/Mister President,

Your Excellencies,

May it please the Court,

My name is Iliana Griva and I appear before you today on behalf of the defendants Menippos and Alexandros. Let me also introduce my co-counsel Ms Tla Da Silva who will later argue the case of actio negotiorum gestorum. For the next minutes I will argue the case of actio servi corrupti, an action brought against Menippos and Alexandros abusively in an attempt by the plaintiff, Demosthenes, to compensate for losing a case against them.

During my time before your Court, I will be arguing that:

1.  Firstly, there has been no corruption of slaves. No such action lies against my clients and the claim of 300 solidi is arbitrary and

2.  Secondly, that no theft can be proven and by this actio the 20.000 solidi damage is inadmissibly claimed.

1st Argument

Coming to our first argument, as stated by Ulpianus in the Digest, passage No 1 of our bundle , the actio de servo corrupto has the following cumulative prerequisites: persuasion, damage, dolus malus and culpability of the corruptor for the plaintiff`s damage, namely the depreciation in value of the slave. My Lords, not one of these requirements is met in this case.

Persuasion occurs where a party solicits a slave either “to do or to contemplate something wrong”.  Furthermore, if I may quote passage No 2 “Persuading is more than suggesting”. But Alexandros never even suggested to Elektra to take up any actions. Our client just shared his opinion concerning manumission in ecclesia which is different to convincing slaves to neglect their duties or to commit any crimes. And, as stated in passage No 8 of our handout, statuliber is a slave who has freedom arranged to take effect upon fulfillment of a condition. 

Therefore the slaves` manumission was indeed valid and therefore Alexandros did not act with dolus malus, which is according to Ulpianus, No 4 of our handout,  “a deception employed for the purpose of cheating another” and an essential requirement for this actio. On the contrary he just revealed the truth and advised the poor slaves on what was just. {Alexandros did not act with fraudulent intentions. He was Konstantinos` close friend, therefore familiar to his house, and he did not even take up the initiative to approach Elektra; but it was her who expressed her sorrow.} Acting out of humanitas establishes according to Ulpianus, No 5 of our handout, a praiseworthy reason for assistance.  No intrusion and no malice can thus be attributed to our client.

With reference to damage, Demosthenes` and Helena`s slaves have not been “facti deteriori”. {Defects described in the Digest are not met in this case, nor can it be proven that the slaves committed any crimes} especially not upon our client’s advice. After all, Demosthenes has only himself to blame, for failing to properly exercise his patria potestas  over his household. {For if a man is disrespected by his own son, how can he expect to be respected by his slaves?}

This, my Lords, leads us to the submission that the deeds of the slaves are not attributable to Alexandros and his father. {Alexandros never instigated Elektra to commit a crime and he never even spoke to other slaves. On the other hand, Demosthenes claims that Alexandros acted with Menippos` knowledge and instigation.} The plaintiffs` scenario quite a story but quite without a proof.  Menippos never even undertook any actions at all {nor did he interact with the slaves} and Alexandros did not instigate the slaves to treat their masters with contempt. The breach of Helena`s promise for manumission  followed by Demosthenes` harsh punishment caused discontent. Obviously, on this basis, the actio servi corrupti does not stand, for, as stated by Pomponius, passage No 12 of our bundle, “where one incurs loss by his own fault  he is not considered as incurring loss.

On each account of the above alone, {lack of persuasion, dolus, damage and culpability} this action should fail. {Assuming arguendo that the slaves were not manumitted, which we upfront contest} Regarding the claim of 300 solidi{allegedly corresponding to the diminution of their value}, as noted in the Digest, text No 13 of our handout, it is the Court`s prerogative to decide the amount of the damage.  However, even if there were any grounds to support the case, no proof has been established on the amount claimed. How many where the slaves allegedly corrupted and what were their skills? Which was their initial value juxtaposed to their current value?  No clear answers were provided along with evidence and the case should fail. Nevertheless, if your Court was to examine the claimants` demand, still this is highly excessive. Demosthenes and Helena wewe willing to offer the sum of 200 solidi as lucrative ransom for the rescue of their only son and heir. Isn`t it ridiculous that the value of some slaves would exceed{even double the amount finally paid for a freeman} this ceiling?

2nd argument

My Lords, we are now coming to our second argument, namely that no theft was ever committed. First of all, {in the Digest, text No 20 of our handout, the term damage refers to the diminution of the plaintiff`s estate . Nonetheless,} Demosthenes and Helena did not suffer a 20.000 solidi damage since it is not certain that Demosthenes would have won the trial, supposing he had the so-called document.

But, at this point, let us also stress the slanderous element in the plaintiffs` allegations. {According to the law, passage No 15 of the handout, there are two kinds of theft: manifest and non-manifest.  But} there are no indications that any theft was committed against Demosthenes; Elektra was not caught on the act, nor was the documentation ever discovered in hers or in our clients` possession.  After all, Alexandros` only crime was being seen talking to Elektra. He, thus, cannot be held responsible for the disappearance of the file.

In this context, Menippos is accused upon presumed intentions, not facts, Your Excellencies. {He even lacked knowledge of Alexandros` actions and was only informed expost by Demosthenes.} Besides, the case should be dismissed as purely hypothetical in its totality. Even in the unlikely case there had been a theft and Demosthenes was to claim this damage, he should have brought the actio furti. As explicitly stated by Neratius, passage No 17 of our bundle , “sunt enim diversa maleficia furtis et eius qui deteriorem servum facit”. {And even if he brought this actio, Alexandros and Menippos could not be held responsible according to the Institutes on the ground of offering advice–consilium-for the theft, since our clients did not help practically–ope- to its perpetration, passage No 18 in our bundle. }

Finally the claim of the 20.000 solidi is a preposterous attempt by the plaintiff to circumvent a res judicata. His previous case has been tried, dismissed and closed in due process. {As for culpability, neither corruption nor theft by my clients, or at their instruction, can be proven.  There is not even the slightest indication that our clients persuaded any slave to illegally subtract the file from Demosthenes` cabinet.} Incapable of composing an action for theft, due to lack of evidence, Demosthenes abusively brought the actio de servo corrupto, seeking to compensate for his lost case against Menippos This  new trial is disregarding a binding Court judgment. For, as stated by Ulpianus in the Digest, passage No 20 of our bundle, “after an issue has been adjudicated upon before the magistrate, there will be no further inquiry”.  On this account as well, this case must fail as inadmissible. Indeed, it is a case destined to fail, as the last one did.

And that, Your Excellencies, unless I could be of any further assistance to your Court, concludes my arguments. My Ladies/Lords, thank you for your kind attention.

Η ομαδικότητα και η συλλογική δράση, μέσα σε ένα πλαίσιο συνεργασίας και αλληλοσεβασμού, είναι σημαντικό να ενισχύονται και να προωθούνται, διότι έτσι μαθαίνουμε όχι μόνο να λειτουργούμε κοινωνικά, όχι περιθωριοποιημένα και αποκομμένα δηλαδή, αλλά και να είμαστε ανθρώπινοι και δεκτικοί σε κάθε διαφορετική έκφραση προσωπικών πεποιθήσεων και τρόπων διαβίωσης. Ευχόμαστε να εξακολουθήσουν να διενεργούνται τέτοιου είδους δράστηριότητες, που συμβάλλουν στην προώθηση της επιστήμης.

Επιμέλεια αφιερώματος: Δημοπούλου Αναστασία - Μαρία, Σταυριδάκη Ραφαέλλα - Νικολέττα