Μια μικρή κοινότητα… μια μεγάλη ιδέα

 «Όσοι υποφέρουν δεν έχουν άλλη παρηγοριά απ’ την ελπίδα.» 

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

Κοιτώντας τυχαία μερικές σελίδες από τον τύπο, ηλεκτρονικό και έντυπο, αμέσως διαφαίνεται μια υποβόσκουσα απέλπιδα προσπάθεια «ενημέρωσης» με την αναμόχλευση συζητήσεων, ειδήσεων και διάφορων άλλων γεγονότων. Η προσπάθεια για όποια ενέργεια, που αντιβαίνει  της επικρατούσας νοοτροπίας, αντηχεί με διττό χαρακτήρα στις συνειδήσεις, παρατηρητών και συμμετεχόντων. Αφενός, αντιμετωπίζεται με μιαν επιφύλαξη, καθώς οποιαδήποτε νέα ιδέα, η οποία δεν έχει αποδείξει στο πέρασμα του χρόνου την αντοχή και την αποτελεσματικότητά της, αποτελεί τροχοπέδη στη πλέον καθιερωμένη πραγματικότητα, η οποία έχουμε πεπειστεί, ότι είναι δύσκολο έως και αδύνατο να μεταβληθεί προς το ελάχιστο. Αφετέρου, ο ενθουσιασμός και η δημιουργικότητα αποτελούν συστατικά στοιχεία της προόδου είτε πρόκειται για επιστημονική είτε για κοινωνική, πολιτιστική και πολιτισμική.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ειδικά για την περίοδο που διανύουμε, επιδεικνύουν δράσεις, οι οποίες φέρουν ως γνώρισμά τους τη δημιουργικότητα, με απώτερο στόχο την εξέλιξη. Το ερώτημα που προκύπτει από τέτοιου είδους δράσεις είναι το εξής: «αναφερόμαστε σε εξέλιξη, αλλά τι εννοούμε;». Η εξέλιξη, που προκύπτει, ειδικά μέσω τέτοιων δράσεων, απευθύνεται πρώτα από όλα στην εξέλιξη του πνεύματος, καθοριστικό παράγοντα της εξέλιξης του ανθρώπου. Ο πεπαιδευμένος άνθρωπος, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ο οποίος έχει καταφέρει να φτάσει στη θέαση του «αγαθού», είναι ικανός να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που προκύπτουν, αλλά και να συμβάλλει στην «ευδαιμονία» των συμπολιτών του. Παραφράζοντας και προσαρμόζοντας τα λεγόμενα του φιλοσόφου, είναι δυνατό να διατυπωθεί το εξής: η παιδεία, η οποία απορρέει από την πνευματική και πολιτιστική καλλιέργεια, αποτελεί απαραίτητο εφόδιο για την επίτευξη πρωτίστως της πνευματικής και δευτερευόντως της υλικής ευδαιμονίας, όσο τρομερό ή ανούσιο και αν φαντάζει. 

Αξιόλογες πρωτοβουλίες πολιτών είναι δυνατό να εντοπιστούν σε τοπικό, αλλά και εθνικό επίπεδο. Μια από δαύτες τις πρωτοβουλίες, αν και άγνωστη σε πολλούς, εξαιτίας της αποποίησης ή ακόμη και του εξοβελισμού, που παρατηρείται για τέτοιου είδους δράσεις, είναι μία ομάδα νέων ανθρώπων που από το 2010 συγκροτώντας ουσιαστικά μία μικρή κοινότητα έθεσε ως στόχο την «εξέλιξη». Ο λόγος για την ομάδα Sarantaporo.gr, η οποία δραστηριοποιείται στην επαρχία της Ελασσόνας, έχει χτίσει ένα ασύρματο κοινοτικό δίκτυο ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο σε συνεργασία και με τη συμμετοχή των ντόπιων κατοίκων, το οποίο αποτελεί ένα πραγματικά αξιοθαύμαστο και γεμάτο προσδοκίες από τους ιθύνοντες, αλλά και τους «παρατηρητές», εγχείρημα. Το να αναφερθούν στοιχεία από το ιστορικό αυτής της προσπάθειας θεωρείται από τη γράφουσα περιττό, καθώς είναι εφικτή η πρόσβαση σε αυτά από την ιστοσελίδα της μη κερδοσκοπικής εταιρείας Sarantaporo.gr¹, με την παράλληλη παράθεση πλούσιου υλικού από τις δράσεις της.

Ντοκιμαντέρ για το ασύρματο δίκτυο Sarantaporo.gr

Το ζήτημα που προκύπτει δεν είναι η καθεαυτή δράση του Sarantaporo.gr ή του ιστορικού του. Παρόλα αυτά κρίνεται σκόπιμη η επιγραμματική αναφορά του σκοπού αυτής της δράσης. Σύμφωνα με πληροφορίες που αναφέρονται στην ιστοσελίδα της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας Sarantaporo.gr, καθώς και από πληροφορίες που προέκυψαν από την εποικοδομητική συζήτηση με μέρος των ιδρυτικών της μελών, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «μία ομάδα που έχει ως στόχο την ανάπτυξη κοινοτικών δικτύων, τα οποία μπορούν να επιφέρουν, σε τοπικό αρχικά επίπεδο, πλήθος ωφελειών, ενδεικτικά μπορεί να αναφερθούν: η ενημέρωση, η προαγωγή της γνώσης, του πολιτισμού, ακόμη και της επιχειρηματικότητας». Περαιτέρω πληροφορίες για τις δράσεις μπορεί κανείς να  ανατρέξει με μία απλή διαδικτυακή αναζήτηση σε πλήθος δημοσιευμάτων στον ελληνικό², στον ξένο³ ηλεκτρονικό τύπο, αλλά και σε μία σειρά επιστημονικών εργασιών⁴. 

Συνέντευξη της Sarantaporo.gr στην ΕΡΤ

Η ανάπτυξη μιας τέτοιας υποδομής δύναται να επιφέρει πληθώρα ωφελειών⁵ στους μετέχοντες σε ατομικό επίπεδο, αλλά και σε συλλογικό. Το πρωταρχικό στοιχείο, ίσως και το σημαντικότερο, είναι η ανάληψη πρωτοβουλίας από τους ίδιους τους πολίτες, οι οποίοι μέσω της δράσης τους καινοτομούν, αναλαμβάνουν την ευθύνη, αλλά και την πραγμάτωση μιας «ιδέας», η οποία απευθύνεται προς όλους και δεν αποτελεί μέσο προσωπικής ανέλιξης. Στη πραγματικότητα το άτομο έχει την ευκαιρία να συμμετέχει σε μία ομάδα, να αναλαμβάνει δράση και να υλοποιεί στόχους με συλλογικό αντίκτυπο. Μεταξύ των μελών μιας τέτοιας ομάδας αναπτύσσεται αλληλεγγύη, γόνιμος διάλογος, μακριά από οποιουδήποτε είδους δογματισμούς. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου δικτύου, λοιπόν, εκτός από την πρόσβαση στον κόσμος της τεχνολογίας, στη γνώση, στη διά βίου εκπαίδευση, που προσφέρει στους λαμβάνοντες τις υπηρεσίες του, επιφέρει ωφέλειες και στον ίδιο τον άνθρωπο ως οντότητα.  

Το ερώτημα που προκύπτει αφορά στη δεκτικότητα, αλλά και στη πρόθεση προαγωγής τέτοιων ή παρόμοιων ιδεών. Κρίνεται σημαντική έως και απαραίτητη η συμμετοχή, όχι μονάχα των ιδρυτικών μελών της εκάστοτε δράσης, ιδέας, αλλά και όσων είναι δυνατό να συμβάλλουν με οποιονδήποτε τρόπο ή ακόμη και μέσα. Η κοινωνία μας αποτελείται από διαφορετικά άτομα, το καθένα εκ των οποίων φέρει διαφορετικά χαρακτηριστικά και αρετές. Η εύρυθμη λειτουργία της απαιτεί τη συμμετοχή όλων ανεξαιρέτως, ασχέτως των «αρετών» που φέρουν. Έτσι, όπως και η κοινωνία, κάθε μικρή ομάδα, κάθε ιδέα που προσπαθεί μια ομάδα να πραγματώσει, όχι προς ιδίων όφελος, αλλά προς το κοινό, χρειάζεται τη συμμετοχή όλων, για να μπορέσει να λειτουργήσει και να επιφέρει τα αποτελέσματα, τα οποία θα επιμεριστούν στα μέλη της κοινότητας και ολάκαιρης της κοινωνίας κατ’ επέκταση.

Επιτακτική κρίνεται η ανάγκη της ενθάρρυνσης ανάληψης και πραγμάτωσης πρωτοβουλιών. Κάθε μέρος μιας «δράσης», αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι, κυριολεκτικά και μεταφορικά, από τη σύλληψη της ιδέας έως τη πραγμάτωσή της είναι απαραίτητη η συμμετοχή, μέσω της οποίας δημιουργούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις, όπως είναι ο διάλογος, η επισύναψη συνεργασιών, η επίτευξη του αναπόφευκτου: της εξέλιξης, της δημιουργίας, της πνευματικής και υλικής ευημερίας.  

Πραγματικά πρόκειται περί μιας μικρής κοινότητας, αλλά για μια μεγάλη ιδέα. Τέτοιες ιδέες είναι αναγκαίες σε κάθε επίπεδο: μόρφωσης, ανάπτυξης πνευματικής και υλικής, κοινωνικής, πολιτικής, ακόμη και σε επίπεδο δημοκρατίας. Οι δομές έχουν κλονιστεί ανεπανόρθωτα και απέδειξαν ότι δεν ήταν επαρκείς για τη στήριξη μιας ολοένα αναπτυσσόμενης σκέψης – με ό,τι επιφέρει αυτή -, είναι καιρός, ίσως, μιας ανακατάταξης του «πολεοδομικού» συστήματος με σύνεση, με νέους ανθρώπους απαλλαγμένους από τη μισαλλοδοξία και εφοδιασμένους με νέες ιδέες, δημιουργικότητα και ιδανικά. 

_______________________________________________

¹ Μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας Sarantaporo.gr εδώ.

² Ενδεικτικά δημοσιεύματα στον ελληνικό τύπο:

• Εφημερίδα των Συντακτών: Οικοδομώντας δίκτυα στο Σαραντάπορο Λάρισας

• Εφημερίδα Καθημερινή: Οικοδομώντας Κοινότητες Κοινών

• Ert.gr: Οικοδομώντας Κοινότητες Κοινών

³ Ενδεικτικά δημοσιεύματα στον ξένο τύπο:

• Community Lab, δείτε εδώ.

• Net Commons: Sarantaporo.gr Non Profit Organization is awarded financial and consulting support by the Ashoka Impact Project. 

⁴ Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία με θέμα που άπτεται της δράσης της Sarantaporo.gr, μπορείτε να δείτε  εδώ.

⁵ Οι ωφέλειες που μπορεί να επιφέρει ένα τέτοιο δίκτυο, καθώς και η ταυτότητα της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας Sarantaporo.gr, μπορείτε να δείτε εδώ.

γράφει η Γκουντρουμπή Βάσω, αρχισυντάκτρια