Τα ιδιαίτερα αρχαία θέατρα του ελλαδικού χώρου

Έχει τύχει να βρεθείτε σε έναν αρχαιολογικό χώρο και να αναρωτηθείτε τι συνέβαινε-τι γινόταν -πως χρησιμοποιούταν την εποχή της ακμής του; Φυσικά, με τις ανάλογες μελέτες οι ειδικοί μας απαντούν σε αρκετά ερωτήματα και μας πληροφορούν όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται, ώστε να έχουμε μία ολοκληρωμένη εικόνα για αυτά. Ένα σπουδαίο και εντυπωσιακό κομμάτι των αρχαιολογικών χώρων είναι τα θέατρα. Η χρήση των αρχαίων θεάτρων ξεκινάει γενικά, κατά τους κλασικούς χρόνους και η μεγάλη ανάπτυξη, βέβαια όχι για όλα, ήταν κατά την ελληνιστική εποχή. Ωστόσο, πέρα από την κλασική μορφή του αρχαίου θεάτρου που έχουμε στο μυαλό μας σήμερα, υπάρχουν κάποια πολύ ιδιαίτερα αρχαία θέατρα, τα οποία ξεχωρίζουν είτε λόγω της ασυνήθιστης αρχιτεκτονικής τους είτε λόγω της διαφορετικής χρήσης τους. Τα βασικά μέρη που αποτελούν ένα θέατρο είναι το κοίλο, η ορχήστρα και το σκηνικό οικοδόμημα. Συνήθως στην πρώτη σειρά εδωλίων, δηλαδή των θέσεων για τους θεατές, υπήρχαν οι προεδρίες, οι οποίες ήταν οι θέσεις για τα τιμώμενα πρόσωπα ή τους επισήμους.

Η χρήση των αρχαίων θεάτρων είναι ένα θέμα που θα μας απασχολήσει, καθώς δεν ήταν σε όλα τους τα μέρη πανομοιότυπα. Η ιδιαιτερότητα σε κάποια θέατρα, όπως θα δούμε, ήταν ότι δεν χρησίμευαν μόνο για την ψυχαγωγία των πολιτών, για κωμωδίες ή δραματικές παραστάσεις, αλλά και ως βουλευτήρια. Για παράδειγμα, στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου, στην Αθήνα, μπορούσαν να συμμετέχουν οι πολίτες στις λαϊκές εκδηλώσεις αλλά μόνο στα κοινωνικά γεγονότα- μία με δύο φορές τον χρόνο- και φυσικά στις θρησκευτικές εορτές προς τιμήν του Διονύσου.

Εικ. 1: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

Ένα από τα πιο γνωστά διεθνώς και ολοκληρωμένα που σώζονται σήμερα είναι το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Είναι πραγματικά μεγάλο και σώζεται ολόκληρο, μάλιστα φαίνεται να ήταν το πρότυπο για πολλά σύγχρονα του. Δεν υπάρχει κάποιος που να μην εντυπωσιαστεί από την ακουστική και τις συμμετρικές αναλογίες του. Το θέατρο είναι αφιερωμένο στον Ασκληπιό, θεραπευτή θεό της αρχαιότητας και πολύ συχνά οι πολίτες το επισκέπτονταν για την ίαση τους από ασθένειες. Έχει υποστεί διαφορετικές οικοδομικές φάσεις χρονολογικά, οι οποίες ξεκινάνε από τον 4ο αιώνα π.Χ και ολοκληρώνονται κατά τον 2ο αιώνα π. Χ. Σήμερα, πραγματοποιούνται παραστάσεις δράματος-τραγωδίες και μουσικές εκδηλώσεις. Μερικά από τα πιο ιδιόμορφα θέατρα που θα αναφερθούμε είναι της Πλευρώνας, της Σπάρτης, των Οινιάδων, της Μακυνείας, καθώς και στους λόγους που τα καθιστούν ιδιαίτερα.

Εικ. 2: Αρχαίο Θέατρο Πλευρώνας

Στην αρχαία πόλη της Πλευρώνας βρίσκεται το αρχαίο θέατρο, το οποίο έχει άμεση επαφή με την οχύρωση της πόλης και είναι ένα από τα πιο ξεχωριστά που μπορεί να συναντήσει κανείς. Κατασκευάστηκε κατά το τέλος του 3ου αιώνα και αυτό που το κάνει τόσο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι η εσωτερική παρειά του τείχους και του πύργου εφάπτεται με το επίμηκες σκηνικό οικοδόμημα του θεάτρου. Ο πύργος μάλιστα θα πρέπει να αποτελούσε βοηθητικό χώρο της σκηνής. Το προσκήνιο ήταν διώροφο και η πρόσοψη του κάτω τμήματος του είχε 6 ημικίονες. Οι πάροδοι βρίσκονταν ανατολικά των αναλημματικών τοίχων του κοίλου και δυτικά των παρασκηνίων. Το κοίλο του θεάτρου ήταν διαμορφωμένο σε φυσικό βραχώδες πρανές και έχει 4 κλίμακες. Οι σειρές των εδωλίων πρέπει να ήταν 25 με 30, ενώ σήμερα βλέπουμε 16. Στην πρώτη σειρά υπήρχαν προεδρίες στο μέσο της κάθε κερκίδας. Η ορχήστρα του έχει διάμετρο 11,60 μ. και είναι και αυτή διαμορφωμένη στο έδαφος με χώμα.

Εικ. 3: Αρχαίο Θέατρο Πλευρώνας

Η περιοχή της Καλυδώνας ήταν από τις σημαντικότερες της Αιτωλίας και φυσικά δεν γινόταν να μην αναφερθούμε στο αρχαίο θέατρο της πόλης. Αν και η έρευνα βρίσκεται σε προκαταρκτικό στάδιο, η ιδιόρρυθμη διάταξη των εδωλίων του κοίλου μας τραβά την προσοχή. Το κοίλο αποτελείται από 26 σειρές εδωλίων και ακολουθεί το ορθογώνιο σχήμα της ορχήστρας και όχι το ημικυκλικό που συναντάμε συνήθως. Το κατώτερο τμήμα των εδωλίων ανήκει στην κλασική εποχή, ενώ το ανώτερο τμήμα αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη. Στη δυτική πλευρά των εδωλίων υπάρχει είσοδος μιας παρόδου. Τέλος, το σκηνικό οικοδόμημα δεν έχει ανασκαφεί ακόμα.