«Ἄξιόν ἐστι ὡς ἀληθῶς»: Ενατενίσεις στην εορτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου

Ἐν τῇ Γεννήσει τὴν παρθενίαν ἐφύλαξας, 

ἐν τῇ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε. 

Μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς, 

καὶ ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη, 

ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

(Ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς)

 

Υπερβαίνει τα ανθρώπινα μέτρα η καταμέτρηση του πλήθους των αναφορών από τα έθνη και τις γλώσσες των ανθρώπων «εἴτε προφάσει εἴτε ἀληθείᾳ» (Φιλ. 1:18), στο πρόσωπο εκείνης, για την οποία ο Αρχάγγελος έψαλε για πρώτη φορά το «Ἄξιόν ἐστι» μια καλοκαιρινή νύκτα στον Άθωνα. Ανήκει αληθινά στα μεγαλεία του Παντοδύναμου και Πανάγαθου Θεού το πως τόσοι ομιλούν και γράφουν για εκείνη που στον Κανόνα της Καινής Διαθήκης παρουσιάζεται να ομιλεί μόλις πέντε φορές, και εκείνες εξαιρετικά σύντομες. 

Ξεκινούμε με τον Ευαγγελισμό και το διάλογο της Παρθένου με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, η οποία κατακλείεται με το «Ἰδού, ἡ δούλη Κυρίου» (Λουκ. 1:38). Ακολουθεί το «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον», η ευχαριστήριος Ωδή της Θεοτόκου, την οποία η τελευταία εξέπεμψε προς τον Θεό στην Ορεινή. Ως τρίτος θεομητορικός λόγος έρχεται το «τέκνον, τί ἐποίησας ἡμῖν οὕτως; ἰδοὺ ὁ πατήρ σου κἀγὼ ὀδυνώμενοι ἐζητοῦμέν σε.» (Λουκ. 2:48), το οποίο εκφράζει με αφοπλιστική απλότητα, αλλά και γλαφυρότητα τη γονική αγωνία, καθώς ανήσυχοι Μαρία και Ιωσήφ αναζητούσαν χωρίς αποτέλεσμα τον δωδεκαετή Ιησού στην Ιερουσαλήμ και το Ναό. Στη συνέχεια, ο τέταρτος λόγος της Παναμωμήτου Κόρης συνδέεται με το γάμο στην Κανά της Γαλιλαίας: «Οἶνον οὐκ ἔχουσι» (Ιω. 2:3) και «ὅ,τι ἂν λέγῃ ὑμῖν, ποιήσατε» (Ιω. 2:5). Ο πέμπτος και έσχατος λόγος, είναι μια ειδοποίηση, μέσω τρίτων, προς τον Ιησού ότι «Ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου καὶ οἱ ἀδελφοί σου καὶ αἱ ἀδελφαί σου ἔξω ζητοῦσίν σε» (Μαρκ. 3:32), η οποία έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια κηρύγματος του Θεανθρώπου στην περιοχή της Γαλιλαίας. 

Σε αντίθεση με άλλες μητρικές μορφές της Βίβλου, είναι αξιοσημείωτο ότι δεν καταγράφονται θεομητορικοί λόγοι από τη Θεία Γέννηση και τα γεγονότα στη Βηθλεέμ. Ομοίως σιωπηλή και θαυμάζουσα μένει η Παναγία κατά την τελετή της περιτομής του Ιησού και στην προφητική εξαγγελία που απευθύνει προς εκείνη ο Συμεών ο Θεοδόχος (Λουκ. 34:35). Πιστό τέκνο της ιερής ησυχίας παραμένει, επίσης, η Πανάμωμος τόσο κατά το πάθος και την ταφή, όσο και κατά την ανάσταση του Χριστού, και το βίο της πρώτης Εκκλησίας των Ιεροσολύμων «συντηροῦσα καὶ συμβάλλουσα πάντα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς» (πρβλ. Λουκ. 2:19).

Εάν επιχειρούσαμε να συνοψίσουμε ακόμη περισσότερο τη θεομητορική αυτή παρακαταθήκη του λόγου και της ιερής ησυχίας, θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε από τους πέντε λόγους στις πέντε ακόλουθες λέξεις: «Ζητήσατε τὸν Κύριον» (Σοφον. 2:3) και «Ἔρχου Κύριε» (πρβλ. Αποκ. 22:17). Το μήνυμα; Χριστός καταγγέλεται: Ζητήσατε τον Κύριο να έλθει στον κόσμο σας, ζητήσατε να έλθει στη ζωή σας. Ζητήσατε και εκείνο που δαπανήθηκε θα το αναπληρώσει, εκείνο που χάθηκε θα το αποκαταστήσει. Ζητήσατε και «πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. 6:33) από Εκείνον που είναι το φως και η ζωή και η ανάσταση του σύμπαντος κόσμου. Ένα μήνυμα που πραγματικά «ἄξιόν ἐστι» για κάθε εποχή να το αναζητεί, να το καλλιεργεί και καρποφόρα να το προσλαμβάνει.